Wirtualny atlas roślin: Pinus albicaulis / Pinus albicaulis

Pinus albicaulis Engelm. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w Kanadzie (Alberta, Kolumbia Brytyjska) i USA (Kalifornia, Idaho, Montana, Nevada, Oregon, Waszyngton, Wyoming). Wolno rosnąca, długowieczna sosna wysokogórska.

Pokrój korona drzewa stożkowata, z czasem zaokrąglona do nieregularnej. Liście szpilki zebrane po 5 na krótkopędach, przeważnie wzniesione i wygięte w kierunku szczytu gałązki. Osiągają długość 3–7 cm i średnicę 1–1,5(2) mm. Pień osiąga wysokość 21 m, średnicę do 1,5 m. Przeważnie prosty, ale na stanowiskach bliskich górnej granicy lasu często krótszy, wykrzywiony, wielopienny, do krzaczastego. Kora gładka, z wiekiem pęka na cienkie płaty, blado szara do jasnoszarej, z pewnej odległości wydaje się biała. Szyszki szyszki męskie cylindryczne, podłużne, długości ok. 10–15 mm, czerwonawe. Szyszki żeńskie symetryczne, szerokojajowate do prawie kulistych, długości 4–8 cm, ciemnoszare do czarno-purpurowych. Osadzone na krótkiej szypułce lub siedzące. Łuski nasienne o cienkiej nasadzie, łatwo się odłamują. Nasiona długości 7–11 mm, orzechowo-brązowe, bez skrzydełek.

Biologia i występowanie

Drzewo iglaste, wolno rosnące, żyjące średnio 500 lat. Najstarsze okazy na chłodnych i suchych stanowiskach dożywają 1000 lat. Gatunek jednopienny. Nasiona wytwarza późno, dopiero po osiągnięciu 30–50 lat. Pylenie następuje w pierwszej połowie lipca, na niżej położonych stanowiskach w czerwcu. Szyszki żeńskie dojrzewają na początku września następnego roku. Łuski szyszek lekko się rozchylają, ale nie otwierają na tyle żeby uwolnić nasiona, nie opadają. Nasiona są uwalniane tylko na skutek penetracji i strącenia szyszki przez zwierzę. Niektóre szyszki, z rozchylonymi łuskami, pozbawione nasion pozostają na drzewie przez szereg lat. Igły pozostają na drzewie przez 5–8 lat. Jedna wiązka przewodząca w liściu. Siewki wykształcają 7–9 liścieni. Od ok. 8 tys. lat gatunek ten rośnie w wysokich górach na zachodzie Ameryki Północnej. Porasta zbocza górskie na dużych wysokościach, przez co zasięg nie jest ciągły. Część populacji jest geograficznie izolowana przez doliny górskie. Lasy P. albicaulis rozciągają się między 107° a 128° długości zachodniej oraz między 37° a 55° szerokości północnej. Jej stanowiska sięgają górnej granicy lasu i schodzą w dół, gdzie towarzyszy innym gatunkom iglastych. Im dalej na południe tym bardziej wzrasta wysokość, na której występuje ta sosna. W Kanadzie rośnie na nadmorskich wzgórzach w Kolumbii Brytyjskiej od wysokości 900 m n.p.m. W Albercie rośnie w Górach Skalistych. Na południu zasięgu rośnie na wysokościach 2590–3200 m w zachodnim Wyoming oraz między 3050 a 3660 m n.p.m. w Sierra Nevada. Rośnie w zimnym, wietrznym i śnieżnym klimacie, w większości na glebach słabo wykształconych. Najobficiej (poza najsuchszymi obszarami zasięgu) występuje na szczytach zboczy i w miejscach cieplejszych, gdzie jest wystawiona na bezpośrednie działanie słońca i wiatru. Rzadziej spotykana na północnych zboczach, w miejscach zacienionych i niżej w kotlinach, gdzie dominują świerki (Picea engelmannii) i modrzewie (Larix lyallii). Przeważnie występuje z innymi gatunkami drzew iglastych, tworzy także jednogatunkowe stanowiska w suchszych obszarach górskich. Jako gatunek górski i lasotwórczy sosna ta pełni w środowisku istotną rolę, m.in. umacnia zbocza, zatrzymuje wodę w podłożu, ułatwia regenerację lasu po pożarach, dostarcza pożywienia dzikim zwierzętom. Pinus albicaulis ma największe nasiona spośród wszystkich iglastych w obrębie swojego zasięgu. Nasiona te zawierają 52% tłuszczu, co czyni je wartościowym pokarmem dla zwierząt podczas niskich temperatur, w tym dla niedźwiedzi (baribal, niedźwiedź grizzly) przygotowujących się do zimowego snu. Nasiona chętnie są zbierane przez ptaki i mniejsze ssaki, w tym orzechówkę popielatą (Nucifraga columbiana) i wiewiórkę pospolitą (Sciurus vulgaris), które część nasion zakopują w ziemi. Dzięki temu, że nie wszystkie kryjówki są później opróżniane, z zakopanych nasion wyrastają kolejne pokolenia drzew. Także po pożarze lasu, gatunek ten zyskuje przewagę nad innymi gatunkami roślin, bardziej tolerancyjnymi na zacienienie, i może się rozprzestrzeniać, mimo że nie ma już drzew wytwarzających nasiona.

Nasiona były czasem wykorzystywane przez rdzennych Amerykanów jako pożywienie.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 04:27:27]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62821605. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Pinus albicaulis (ang.). W: Flora of North America [on-line]. [dostęp 2009-07-28].
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-26] .
Christopher J. Earle: Pinus (ang.). W: Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-27].
F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service (ang.). [dostęp 2009-07-28].
Russell M. Burns, Barbara H. Honkala. Silvics of North America / v.1, Pinus albicaulis to Pinus jeffreyi. „Agriculture Handbook”. 654, s. 268-369, 1990. Dept. of Agriculture, Forest Service (ang.). [dostęp 2009-07-28].
Christopher J. Earle: Pinus albicaulis (ang.). W: Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-27].