Orlik pospolity Aquilegia vulgaris

Orlik pospolity (Aquilegia vulgaris L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Pochodzi z Europy i z Afryki Północnej. Rośnie zwykle na terenach podgórskich i górskich, w Alpach sięgając po piętro subalpejskie. W Dolnej Engadynie dochodzi wyjątkowo do wysokości 2150 m n.p.m. Występuje również w stanie dzikim w Polsce, jest niezbyt pospolity. Rośnie na rozproszonych stanowiskach zarówno na niżu, jak i w górach, najwyżej sięga w Tatrach. Pochodzi też od niego wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne.

Łodyga zwykle rozgałęziona, osiąga wysokość do 1 m, przy czym najczęściej od 30 do 60 cm. Owłosiona, czasem gruczołowato, o skąpym ulistnieniu. Pod ziemią roślina posiada krótkie i grube kłącze. Liście podwójnie trójsieczne, odziomkowe na długich ogonkach lub trójwrębne, brzegiem karbowane, od spodu sinawe. Liście łodygowe mniejsze, o krótkich ogonkach, słabo wcinane. Kwiaty fioletowe (bardzo rzadko w naturze białe lub różowe – oddzielne podgatunki), osadzone są na długich szypułkach, z właściwą dla orlików hakowato zagiętą ostrogą. Okwiat złożony z pięciu części bezostrogowych i pięciu zaopatrzonych w ostrogi. Części kielicha długości do 2,5 cm, szybko opadają. Płatki korony długości do 3 cm. Wewnątrz kwiatu 5–6 owłosionych słupków i liczne, również owłosione pręciki. Owoc mający długość ok. 3 cm mieszek z dzióbkiem, zawierający czarne i lśniące nasiona.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie między majem a lipcem. Kwiaty zapylane są przeważnie przez trzmiele. Cała roślina jest lekko trująca. Przy doustnym spożyciu powoduje odurzenie, omdlenia, zwężenie źrenic, biegunkę i trudności w oddychaniu. Siedliskiem są widne lasy liściaste i niezbyt wilgotne zarośla. Dobrze czuje się na glebach żyznych. Preferuje podłoże wapienne. Lubi stanowiska półcieniste lub słoneczne.

Roślina ozdobna – świetnie nadaje się na kwiat cięty czy bylinę rabatową. W ogrodach rzadko jednak uprawia się typową formę gatunku, zazwyczaj uprawiane są jego kultywary i mieszańce o kwiatach w kolorze białym, różowym, karmazynowym, purpurowym Roślina lecznicza: Ziele orlika – Herba Aquilegiae zawiera alkaloidy (magnoflorynę) oraz kumarynę i glikozyd nitrylowy. Dawniej był wykorzystywany w lecznictwie ludowym, obecnie tylko w homeopatii. Orlik jest naturalnym repelentem – skutecznie odstrasza ślimaki od obgryzania roślin rosnących w jego sąsiedztwie. Kiedyś robiono z tej rośliny płyn ściągający.

Poczta Polska wyemitowała 14 czerwca 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający orlika pospolitego o nominale 60 gr, w serii Rośliny chronione. Autorem projektu znaczka był Andrzej Heidrich. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 19:36:40]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985382. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga owłosiona
  • cechy kwiatów
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki różowe
      • płatki fioletowe
    • liczba płatków
      • płatków pięć
    • symetria kwiatu
      • grzbiecista
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • mieszek
    • kolor owoców
      • czarne
  • ogólne
    • roślina trująca
    • roślina lecznicza
    • roślina ozdobna
    • roślina chroniona
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • częściowa ochrona gatunkowa
    • kultywar
  • siedlisko
    • Lasy liściaste
    • zarośla
    • Tatry