Aronia czarna Aronia melanocarpa

Aronia czarna, aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliott) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Pochodzi ze wschodnich wybrzeży kontynentu północnoamerykańskiego, na którym występuje w stanie dzikim. W Polsce uprawiany na plantacjach, sporadycznie sadzony w lasach. Na Pomorzu lokalnie zadomowiony (kenofit) – może występować tam na torfowiskach stwarzając zagrożenie dla ich wartości przyrodniczej.

Pokrój krzew osiągający wysokość 2 do 2,5 m, wyjątkowo 3 m. Liście naprzemianległe, ciemnozielone, długości do 6 cm. Jesienią pomarańczowe, do czerwonych. Kwiaty zebrane w baldachogrona. Owoce jagody o barwie ciemnogranatowej, prawie czarnej i słodkawym, aromatycznym miąższu. Owoce o średnicy ok. 10 mm, pokryte delikatnym, meszkowatym nalotem.

Biologia i występowanie

Rozwój Roślina wieloletnia, nanofanerofit. Kwitnie w maju na biało. Siedlisko Spotykana równie często na terenach podmokłych, jak i bardzo suchych. Roślina o niewielkich wymaganiach glebowych, dobrze rośnie także na glebach IV i V klasy. Toleruje niskie temperatury sięgające -35 °C. Preferuje stanowiska od w pełni nasłonecznionych do półcienia.

Roślina owocowa – coraz częściej uprawiana w ogrodach działkowych. Uprawa jest tym bardziej atrakcyjna, że aronia nie ma specjalnych wymagań glebowych. W chwili obecnej znanych jest ok. 15 odmian wyhodowanych na bazie tego gatunku, odkrytego w XVII i XVIII wieku na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych i Kanady. Do Rosji przywieziono aronię ok. 1834 roku jako eksponat do ogrodów botanicznych, skąd „uciekła” rozprzestrzeniając się na pogórza Ałtaju oraz europejską część Rosji. Bywa, że jest nazywana również aronką. Przemysł spożywczy: wykorzystywana do produkcji dżemów, konfitur, soków i nalewek, można jej także użyć jako naturalnego barwnika do przetworów (w tym galaretek, likierów, win). Owoce aronii spożywane na świeżo są cierpkie i gorzkie, przez co określane są jako mało smaczne. Roślina ozdobna: Aronia uprawiana jest coraz częściej jako roślina dekoracyjna, ze względu na liście przybierające jesienią pomarańczową a potem czerwoną barwę. Roślina lecznicza: Surowiec zielarski – surowcem są świeże lub suszone owoce. Zawierają one dużą ilość antocyjanów, fenolokwasy, garbniki, pektyny, witaminy (sporo witaminy C i P) oraz sole mineralne: potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo i pierwiastki śladowe: jod, mangan, molibden. Skład chemiczny: w świeżej masie dojrzałych owoców znajduje się 74-83 procent wody i 17-26 procent suchej masy. Cukry stanowią 6,2-10,8 procent świeżej masy owoców, natomiast kwasy 0,7-1,3 procent w przeliczeniu na kwas jabłkowy. Ponadto stwierdzono obecność garbników, pektyn, barwników oraz pierwiastków chemicznych jak rad, molibden, żelazo i jod. Substancje garbnikowe (zawartość 0,35-0,6 procent suchej masy), nadają owocom cierpki smak, stąd rzadko nadają się do bezpośredniej konsumpcji. Najcenniejszą zaletą aronii jest bogactwo witamin, zwłaszcza występujących w śladowych ilościach w innych owocach i warzywach. Działanie: owoce aronii czarnej, a także sok z nich można polecać w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego, arteriosklerozie, katarze żołądka oraz żylaków odbytu. Owoce aronii zawierają od 1200 do 5000 mg witaminy P, podczas gdy w owocach uprawianych tradycyjnie na terenie Polski zawartość tej witaminy nie przekracza kilkudziesięciu mg. Zaznaczyć należy, że w sokach i mrożonkach witamina ta prawie w pełni zachowuje swoją aktywność. Zbiór i suszenie: suszenie owoców przeprowadza się zaraz po zbiorze rozkładając cienką warstwą w cienistym i przewiewnym miejscu, najlepiej jeżeli jest możliwość rozłożenia owoców na sicie. Sztuka kulinarna: z owoców aronii można przygotować soki, dżemy, powidła, galaretki, marmolady. Sok z aronii może być używany do barwienia innych soków. Bardzo cennym surowcem jest susz z owoców. Po zalaniu wrzątkiem daje napar o pięknym rubinowym kolorze, co świadczy o zachowaniu aktywnej witaminy P. Dzięki dużej zawartości antocyjanów sok z aronii może zastąpić w przemyśle spożywczym barwniki sztuczne. Rozcieńczony 100 razy ma jeszcze intensywnie różową barwę. Świeżo zerwane owoce posiadają cierpki posmak wynikający z zawartości garbników, jeśli jednak zje się je po kilku dniach lub przemrozi w lodówce – unika się tego nieprzyjemnego smaku. W kosmetyce stosuje się sok z aronii w dużych rozcieńczeniach. Jest pomocny przy oparzeniach słonecznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 19:41:17]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72808792. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • maj
    • kwiatostan
      • groniasty
        • prosty
          • baldachogrono
  • cechy liści
    • ustawienie liści
      • naprzemianległe
    • kolor liścia
      • ciemnozielone
    • jesienna barwa liści
      • pomarańczowa
      • czerwona
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • mięsiste
        • jagoda
    • powierzchnia owocu
      • meszkowaty nalot
    • kolor owoców
      • ciemnogranatowe
  • ogólne
    • roślina lecznicza
    • roślina jadalna
    • roślina ozdobna
    • roślina użytkowa
    • roślina kosmetyczna
    • status gatunku we florze Polski
      • kenofit
      • takson uprawiany
      • lokalnie zadomowiony
    • kraj pochodzenia: Ameryka Północna
    • gatunek obcy
    • roślina owocowa
    • krzew liściasty
    • Surowiec zielarski
    • roślina sadownicza
    • Uuprawiany krzew owocowy
    • gatunek sporadycznie sadzony w lasach
  • siedlisko
    • Ogrody i parki
  • forma życiowa wg Raunkiæra
    • nanofanerofit
  • cechy drzew i krzewów
    • wysokość
      • 2-3 m