Szafran spiski Crocus scepusiensis

Szafran spiski, krokus spiski (Crocus scepusiensis (Rehm. et Woł.) Borbás) – gatunek rośliny należący do rodziny kosaćcowatych.

Liście 2–4 odziomkowe, wąskolancetowate, o długości do 20 cm, lśniące i z białym paskiem przez środek liścia. Kwiaty pojedynczy kwiat na szczycie bezlistnego pędu (kwiat pojawia się bowiem przed rozwojem liści). Kwiat duży, fioletowo-liliowy lub rzadziej biały, o 6 płatkach korony. Słupek jaskrawopomarańczowy, z szyjką o 3 znamionach. Gardziel kwiatu owłosiona. Znamię szafranu zawiera pomarańczowy barwnik – jest to glikozyd protokrocyna. 3 duże, żółte pręciki. Owoce 3-komorowa torebka zawierająca żółtawe nasiona.

Biologia i występowanie

Występuje w Karpatach Zachodnich. W Polsce szafran spiski najliczniej występuje w Tatrach i na Wzniesieniu Gubałowskim. Rośnie także na Pilsku, Wielkiej Raczy (Beskid Żywiecki), Gorcach, w Beskidzie Wyspowym i na Leskowcu (Beskid Mały). Poza górami można go spotkać w okolicach Bochni, Brzeska oraz w Kotlinie Sandomierskiej. Bylina, geofit. Kwitnie od marca do kwietnia. Bardzo długi kielich kwiatu szafranu spiskiego wyrasta bezpośrednio z ziemi, a zalążnia tkwi w glebie. Podczas dojrzewania nasion szypułka kwiatu rośnie, tak, że nasiona wysuwają się ponad glebę. Przy niekorzystnych warunkach pogodowych kwiaty zamykają się. Krokusy kwitną tak wczesną wiosną, że często w czasie ich kwitnienia spada śnieg. Niezapylone kwiaty zwijają się wówczas ciasno w pąki i rozwijają ponownie, gdy stopnieje śnieg. Czasami nawet przebijają śnieg wydzielanym ciepłem i kwitną w śniegu. Zapylone kwiaty po zasypaniu śniegiem marnieją, ale zalążki w zalążni rozwijają się i dojrzewają w nasiona. Nasiona zawierają elajosom i są rozsiewane przez mrówki (myrmekochoria) Siedlisko: łąki, hale, gatunek charakterystyczny dla koszonych lub wypasanych łąk. Często tworzy bardzo liczne zbiorowiska, całe łany (słynie z tego zwłaszcza Polana Chochołowska). W Tatrach sięga do 1600 m n.p.m., głównie jednak rośnie na polanach w reglu dolnym. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Polygono-Trisetion. Genetyka: Liczba chromosomów 2n= 8-23.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-05-07 00:06:15]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=70238306. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • marzec
      • kwiecień
    • barwa kwiatów
      • płatki fioletowe
      • płatki żółte
      • płatki pomarańczowe
      • płatki liliowe
    • liczba płatków
      • płatków sześć i więcej
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście lancetowate
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
    • kolor owoców
      • żółte
  • ogólne
    • roślina chroniona
    • bylina
    • geofit
    • trawa
  • siedlisko
    • łąki
    • polany
    • Tatry