Wirtualny atlas roślin: Kukułka bzowa / Dactylorhiza sambucina

Kukułka bzowa, storczyk bzowy, stoplamek bzowy (Dactylorhiza sambucina (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Pokrój roślina wieloletnia o wysokości do 25 cm, posiadająca pod ziemia dwie płytko wcinane bulwy. Łodyga pusta, ulistniona, mocna, zielona, osiąga wysokość do 25 cm. Liście podłużnie lancetowate od 4 do 6 sztuk o długości od 4 do 10 cm i szerokości od 1,5 do 3,0 cm. Dolne podłużne odwrotniełopatkowe, o zaokrąglonym u szczytu kształcie. Górne liście obejmują łodygę. Na liściach nie ma ciemnych plamek. Kwiat na niektórych okazach kwiaty czerwone, na niektórych żółte. Obydwie formy ubarwienia występują równie często, razem, lub oddzielnie. Ponadto występują mieszańce o kwiatach różowych. Działki okwiatu zaostrzone, trzy większe wyprostowane lub odgięte, dwa wewnętrzne mniejsze, nachylone ku sobie. Kwiatostan jajowaty zbity o wysokości do 8 cm, kilkunastokwiatowy, gęsty w górze, kłos kwiatowy dołem zwykle luźny. Łatki są wyraźnie stępione i tylko nieznacznie karbowane. Ostroga osiąga maksymalnie 1,2 cm, górny zewnętrzny płatek od 0,6 do 0,7 cm, boczny zewnętrzny płatek od 0,7 do 0,8 cm, a boczne wewnętrzne płatki osiągają długość około 0,5 cm. Kwitnie od kwietnia do maja. Owoce walcowata Torebka o długości 19-20 i szerokości 5-6 mm. Na szczycie posiada resztki kwiatu.

Biologia i występowanie

Występuje wyłącznie w Europie. Zwarty zasięg występowania rozciąga się od środkowej Francji na zachodzie po południowo-wschodnią Ukrainę. Północna granica zasięgu przebiega przez południowe Niemcy i południową Polskę, południowa po północną Hiszpanię, południowe Włochy i Grecję. Ponadto występuje na licznych rozproszonych obszarach poza granicą zwartego zasięgu. W południowo-zachodniej Polsce obecnie występuje tylko w Sudetach (na Pogórzu Kaczawskim, Wałbrzyskim, w Rudawach Janowickich, Górach Bardzkich i wschodnim końcu Gór Opawskich). Najwięcej stanowisk znajduje się w Karpatach, gdzie potwierdzono występowanie w wielu regionach. Najliczniejsze stanowiska w Karpatach znajdują się we wschodniej części Pasma Lubania w Gorcach, w Pieninach Właściwych i przylegającej do nich części Pasma Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Pojedyncze stanowiska znajdują się na Pogórzu Cieszyńskim, w południowej części Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, w Beskidzie Niskim i w Bieszczadach. Najdalej wysunięte stanowisko, znajdujące się na Wyżynie Miechowskiej, prawdopodobnie już nie istnieje. Drugim centrum występowania są Sudety, gdzie największe skupisko stanowisk znajduje się na Pogórzu Kaczawskim i Pogórzu Bolkowskim. Poza tym stwierdzona także w Górach Złotych, Górach Bardzkich, Rudawach Janowickich, Górach Kruczych i Górach Orlickich. W latach 90. największa sudecka populacja odnotowana była w okolicach Chwalisławia koło Złotego Stoku. Bylina, geofit. Rośnie w widnych lasach, na zboczach porośniętych zaroślami, na naturalnych łąkach górskich regla dolnego, na pastwiskach. W Europie jej zasięg pionowy wynosi 2400 m n.p.m. W Polsce jest gatunkiem górskim. Najwyżej położone stanowisko znajduje się na stokach Lubania w Gorcach (1115 m). Kwitnie od kwietnia do czerwca, kwiaty zwabiają owady imitując budową kwiaty roślin miododajnych, jednak nie wytwarzają nektaru. Procent zawiązywanych owoców jest nieduży. Liczba chromosomów 2n = 40. Tworzy mieszańce z kukułką Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii), kukułką szerokolistną (Dactylorhiza majalis), Dactylorhiza romana i Dactylorhiza saccifera, a także z ozorką zieloną (Coeloglossum viridis) i prawdopodobnie również z gołkiem białawym (Pseudorchis albida).

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 21:24:50]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72986238. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.