Rannik zimowy Eranthis hyemalis

Rannik zimowy (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i południowo-wschodniej. W pozostałej części kontynentu jest uprawiany i dziczejący. Uprawiany jest także, choć rzadko, w Polsce i także czasem rośnie jako uciekinier z upraw (efemerofit). Nazwa rośliny pochodzi od greckich słów: er – wiosna, anthos – kwiat i łacińskiego słowa hyems – zima.

Łodyga wyrasta z niewielkiej, kulistawej bulwy podziemnej. Może osiągnąć wysokość do 15 cm, jest naga, niekiedy jest czerwono nabiegła. Nierozgałęziona, zakończona jest pojedynczym kwiatem wspartym kryzą podsadek. Liście asymilacyjne wyrastają z bulwy nad powierzchnię gruntu dopiero po przekwitnięciu. Zasychają w maju. Są długoogonkowe i osiągają do 10 cm wysokości. Blaszka liściowa ma do 5 cm średnicy i jest głęboko, dłoniasto podzielona. Kwiaty wyrastają na długich szypułkach i otoczone są tuż pod okwiatem okółkiem trzech, dłoniasto podzielonych podsadek kwiatowych o długości ok. 2 cm. Okwiat kubeczkowatego kształtu osiąga od 2 do 4 cm średnicy. Zewnętrzne listki okwiatu są jaskrawożółte i osiągają do 22 mm długości i 11 mm szerokości. Listki wewnętrznego okółka są drobne, krótsze od pręcików. U nasady listków okwiatu znajdują się miodniki. Jest ich 5–6, rzadko 3–4 i mają kształt lejkowaty. Pręciki w liczbie od kilkunastu do 38 wyrastają spiralnie wokół apokarpicznego słupkowia. Składa się ono z 3–5 jednokomorowych zalążni zwieńczonych krótkimi szyjkami i znamionami. Owoce krótkoszypułkowe mieszki osiągające ok. 15 mm długości. Zawierają nasiona o średnicy ok. 2 mm.

Biologia i występowanie

Gatunek rośnie w naturze od południowo-wschodnich krańców Francji, poprzez północne Włochy, Austrię, kraje byłej Jugosławii, Węgry, Rumunię, po Bułgarię. Bywa podawany także z Azji zachodniej (północny Irak i Turcja), ale na tamtym obszarze rośnie podobny rannik cylicyjski E. cilicicus. Po rozprzestrzenieniu w uprawie gatunek występuje także jako zdziczały w środkowej i zachodniej części Europy. W Polsce uprawiany jest zwłaszcza w zachodniej części kraju i notowany jest jako gatunek przejściowo dziczejący (efemerofit). W naturze gatunek występuje w żyznych i cienistych lasach liściastych, także w zaroślach, w miejscach wilgotnych, na rzędnych do 1200 m n.p.m. Czasem przechodzi z siedlisk naturalnych do winnic. Poza naturalnym zasięgiem, notowany jest w Europie Środkowej i Zachodniej w zaroślach, lasach i starych parkach jako uciekinier z uprawy. Występuje na glebach wilgotnych, próchnicznych, dużej wilgotności gleby wymaga zwłaszcza w okresie wiosennym.

Roślina ozdobna, uprawiana ze względu na swoją bardzo wczesną porę kwitnienia. Gatunek uprawiany i rozprzestrzeniany jest jako roślina ozdobna od 1570 roku. Jest to także roślina miododajna. Ranniki sadzone są zwykle w ogrodach skalnych oraz na rabatach wiosennych. Dobrze udają się także w pojemnikach. Zalecane są też do sadzenia pod drzewami i krzewami zrzucającymi liście na zimę. Dzięki ocienieniu gleba w takich miejscach wolniej przesycha, a w okresie kwitnienia ranniki mają odpowiednią ilość światła. Rekomendowane jest sadzenie roślin w dużych grupach wraz z innymi gatunkami kwitnącymi wczesną wiosną (np. śnieżyczką przebiśnieg i śnieżnikami). Sadzone są również w parkach.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 21:48:34]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72885340. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • luty
      • marzec
    • barwa kwiatów
      • płatki żółte
    • liczba płatków
      • płatki trzy i mniej
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • do kostki (0 < x < 15 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gładka
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • mieszek
  • ogólne
    • roślina miododajna
    • roślina ozdobna
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina pyłkodajna
    • status gatunku we florze Polski
      • efemerofit
    • geofit
    • zdziczała
    • tworzy mieszańce
  • siedlisko
    • Lasy liściaste
    • zarośla