Goryczka kropkowana Gentiana punctata

Goryczka kropkowana (Gentiana punctata L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goryczkowatych. Nazwa, od łacińskiego słowa punctatus – punktowany, kropkowany – nawiązuje do charakterystycznie, drobno nakrapianych kwiatów. Gatunek subatlantycki, europejski. Występuje w Alpach, Sudetach, Karpatach oraz w górach Półwyspu Bałkańskiego. W Alpach zwykle od 1100 do 2600 m n.p.m., wyjątkowo nawet do 3600 m n.p.m. W Karpatach w najwyższych pasmach Beskidów, w Tatrach i Niżnych Tatrach. W Sudetach w masywie Śnieżnika i w Wysokim Jesioniku. W Polsce jest pospolita w Tatrach i na Babiej Górze.

Łodyga gruba, nierozgałęziona, do 80 cm wysokości. Pod ziemią roślina posiada bardzo grube, długie do 1 m i rozgałęzione kłącze. Liście ulistnienie nakrzyżległe. Liście duże, podługowato-jajowate, pofałdowane wzdłużnie, o wyraźnych 5 nerwach. Dolne zebrane w różyczki liściowe, krótkoogonkowe, górne o nasadach zrośniętych i obejmujących łodygę. Kwiaty obupłciowe, siedzące, zebrane po 2–7 w kątach liści szczytowych, zaś na szczycie pędu tworzące główki. Pojedynczy kwiat ma długość 2,5-3,5 cm. Kielich dzwonkowaty, bardzo płytki o 5 lub więcej działkach niejednakowej długości. Korona zrosłopłatkowa, wycięta górą w 6–8 płatków o barwie brudnawożółtej. Cała korona wyraźnie nakrapiana nieregularnie czarnymi, niewielkimi plamkami. Słupek o długiej szyjce, otoczony wieloma pylnikami. Owoc podłużna, pękająca na pół torebka z dość dużymi, spłaszczonymi i błoniasto obrzeżonymi nasionami.

Biologia i występowanie

Bylina. Kwitnie od lipca do sierpnia. Entomofil, kwiaty zapylane są przez trzmiele. Anemochor. Rośnie na górskich murawach, trawiastych zboczach i piargach, zawsze jednak na podłożu o odczynie kwaśnym, lub przynajmniej niezasadowym (granit, piaskowiec). Lubi gleby głębokie, gliniaste, z zawartością kwaśnego humusu. Preferuje miejsca z długo utrzymującą się pokrywą śniegową. W Tatrach podchodzi do wysokości 2500 m n.p.m., główny obszar jej występowania to piętro kosówki i piętro halne. Na Babiej Górze dochodzi aż pod kopułę szczytową. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Calamagrostietum villosae. W Polsce gatunek objęty jest ścisłą ochroną. Ze względu na swoje lecznicze właściwości bywa wykopywana.

Roślina lecznicza. Surowiec zielarski: korzeń goryczki (Radix Gentianae). Zawiera gorycze glikozydowe (m.in. gencjopikrynę, która hydrolizuje do glukozy i gencjogeniny, alkaloidy (m.in. gencjanina), pektyny, fitosterole. Substancje goryczkowe wpływają stymulująco na wydzielanie soków trawiennych w żołądku, przez co pobudzają czynności trawienia i pośrednio wydzielanie żółci. Wpływają przez to ogólnie wzmacniająco na organizm. Stosowane w zaburzeniach trawiennych, braku łaknienia, biegunce, zgadze.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 22:24:42]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72972505. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki żółte
    • kwiatostan
      • groniasty
        • prosty
          • główka
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście jajowate
      • liście lancetowate
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
  • ogólne
    • roślina lecznicza
    • roślina chroniona
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • Surowiec zielarski
    • trawa
  • siedlisko
    • Piętro halne
    • trawiaste zbocza
    • murawy
    • Tatry
    • Sudety