Jasnota gajowiec Lamium galeobdolon

Jasnota gajowiec, gajowiec żółty, rzadziej zwany też ziejcem (Lamium galeobdolon (L.) L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. W zależności od ujęcia systematycznego zaliczany jest do rodzaju jasnota Lamium lub wyodrębniany jest do osobnego rodzaju gajowiec Lamiastrum lub Galeobdolon. Występuje w lasach liściastych w Europie i Azji. W Polsce jest rośliną szeroko rozpowszechnioną.

Łodyga wzniesiona, prosta, pojedyncza, czterokanciasta, o wysokości 20–60 cm. Pod ziemią roślina posiada kłącze. Po okresie kwitnienia roślina wytwarza gęsto ukorzeniające się rozłogi, z których wyrastają potem pędy kwiatowe. Cała łodyga krótko owłosiona. Liście wszystkie liście mają ogonki o długości 1–3 cm, długość blaszki 3–4 cm. Ulistnienie naprzeciwległe, liście sercowate, zaostrzone, grubo i nierówno piłkowane, krótko owłosione. Z górnej strony ciemnozielone, często z białymi plamami. Kwiaty grzbieciste, wyrastają po 6–10 w nibyokółkach w kątach liści. Kielich ma lancetowate ząbki, żółtego koloru. Korona z prawie prostą rurką, zrosłopłatkowa, wyraźnie dwuwargowa. Dolna warga ma 3 wyraźne klapki i wewnątrz brunatną plamę, górna warga ma długie włoski. Pręciki z żółtymi i nagimi pylnikami dojrzewają równocześnie ze słupkiem. Roślina miododajna. Pierścieniowaty miodnik znajduje się przy podstawie zalążni. Owoc z każdego kwiatu powstają 4 czarne rozłupki, znajdujące się na dnie kielicha, który nie zanika po przekwitnięciu.

Biologia i występowanie

Występuje w Europie i Azji. Północna granica jego zasięgu biegnie przez środek Anglii, północną Szwecję, Estonię, wschodnia przez Ural, środkową Rosję i Kaukaz, południowa przez środek Hiszpanii i dalej wzdłuż Morza Śródziemnego. Na wschodzie sięga po zachodnią Syberię i Iran. W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i w górach. Bylina, chamefit. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Tylko duże gatunki trzmieli, o długim aparacie gębowym mogą się do niego dostać, przy okazji dokonując zapylenia krzyżowego. Mniejsze trzmiele i pszczoły, aby dostać się do nektaru, nadgryzają rurkę korony, nie dokonując przy tym zapylenia. Nasiona rozsiewane są przez mrówki (myrmekochoria). Roślina leśna, rosnąca głównie w wilgotnych lasach liściastych i zaroślach, na świeżych, średnio próchniczych glebach. W górach występuje aż po piętro kosodrzewiny. Gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia.

Jest uprawiany jako roślina ozdobna, szczególnie jako roślina okrywowa, nadaje się też na rabaty. Najlepiej rośnie w półcieniu pod drzewami na żyznej i próchnicznej glebie. Tworzy zwarte kobierce, jest ekspansywny, za pomocą kłączy i rozłogów rozrasta się i zagłusza inne rośliny, dlatego też najlepiej jest oddzielać go od innych roślin specjalnymi obrzeżami wkopanymi w ziemię. W uprawie istnieje wiele kultywarów, np. 'Florentinum' o liściach ze srebrzystymi plamami, 'Hermann’s Pride' o wąskich liściach ze srebrnymi smugami i plamami. Rozmnaża się go łatwo poprzez podział kłącza, można też przez wysiew nasion wprost do gruntu (wczesną wiosną). Jest mrozoodporny.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2022-09-18 00:25:23]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=68217474. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • kwiecień
      • maj
      • czerwiec
    • barwa kwiatów
      • płatki żółte
      • płatki brązowe
    • symetria kwiatu
      • grzbiecista
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście sercowate
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga czterokanciasta
      • łodyga owłosiona
      • łodyga wzniesiona
  • cechy owoców
    • kolor owoców
      • czarne
  • ogólne
    • roślina miododajna
    • roślina ozdobna
    • roślina ekspansywna
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina okrywowa
    • kultywar
    • dwa podgatunki
  • siedlisko
    • Lasy liściaste
    • Piętro kosodrzewiny
    • zarośla
    • wilgotne lasy