Wirtualny atlas roślin: Wiesiołek dwuletni / Oenothera biennis

Wiesiołek dwuletni, nocna świeca (Oenothera biennis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny wiesiołkowatych.

Łodyga pojedyncza, wzniesiona, o wysokości 50–100 (150) cm, owłosiona. Przed kwitnieniem nie zgina się. Rodzaj jej owłosienia jest ważną cechą przy rozróżnianiu gatunków. Włoski są łukowate i spiczaste z wałeczkowatymi lub stożkowymi, wielokomórkowymi brodawkami w nasadzie. Liście liście odziomkowe krótkoogonkowe, odwrotnie jajowate, tępo zakończone, przylegające do ziemi. Liście łodygowe krótkoogonkowe, podługowatolancetowate. Mają czerwone żyłki (nie dotyczy to okazów rosnących w miejscach zacienionych oraz jesiennych). Kwiaty żółte, zebrane w silnie ogruczolony kwiatostan. Kielich 4-krotny o działkach dłuższych od płatków korony. Korona złożona z 4 dużych płatków o długości 20–30 mm, wyraźnie szerszych niż dłuższych. Pączki kwiatowe zielone, o działkach dołem stykających się. Owoc wąska, podłużnie jajowata torebka otwierająca się 4 klapami.

Biologia i występowanie

Pochodzi z Ameryki Północnej, według J. Mowszowicza do Europy został zawleczony na początku XVII w. Rozprzestrzenił się i obecnie poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach. Występuje w całej Europie, na północy sięgając po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. W Polsce dość częsty, zwłaszcza w dolinie Wisły. Status gatunku we florze Polski niepewny (być może kenofit?). Rozwój Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Przedprątne kwiaty przez dzień są zamknięte, otwierają się dopiero wieczorem i są zapylane przez ćmy. Słupki dojrzewają dopiero po 24 h od dojrzenia pręcików. Jest to jeden z mechanizmów zabezpieczających przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwiaty nocą wydzielają intensywny, przyjemny zapach. Siedlisko Zajmuje siedliska ruderalne, takie jak przydroża, piaszczyste nieużytki, nasypy kolejowe, tereny przemysłowe, ale także brzegi rzek. Roślina światłolubna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Onopordetalia. Cechy fitochemiczne Ziele zawiera kauczuk, kwasy organiczne, garbniki i flawonoidy. W nasionach jest około 20% oleju zawierającego nienasycone kwasy tłuszczowe (kwas γ-linolenowy, kwas linolowy, kwas oleinowy), skrobię, fitosterole, sole mineralne, witaminy. Genetyka i zmienność Liczba chromosomów 2n = 14. Tworzy mieszańce z w. piaskowym (Oenothera × rigirubata Renner) i w. śląskim (Oenothera × albisubcurva Renner). Interkcje międzygatunkowe Na liściach pasożytuje grzybopodobny lęgniowiec Peronospora arthurii oraz grzyby: Erysiphe howeana wywołujący mączniaka prawdziwego i skoczkowce Synchytrium fulgens i Synchytrium mercurialis. Na pędach żerują mszyce Aphis frangulae i Aphis oenotherae, a wewnątrz rośliny nicień Ditylenchus dipsaci.

Roślina lecznicza Działanie: W lecznictwie obecnie wykorzystuje się wyłącznie preparaty z nasion wiesiołka Semen Oenotherae biennis. Olej z nasion wiesiołka obniża ciśnienie krwi, zmniejsza poziom cholesterolu, obniża poziom cukru we krwi, działa wzmacniająco, odtruwająco, reguluje przemianę materii, zmniejsza ryzyko zakrzepów naczyniowych, działa pomocniczo w początkowych etapach stwardnienia rozsianego. Zastosowanie: Olej z nasion wiesiołka stosuje się wewnętrznie przy nadciśnieniu, do obniżania poziomu cholesterolu przy miażdżycy i poziomu cukru przy cukrzycy, w chorobach układu sercowo-naczyniowego, zatruciach, w zespole napięcia przed miesiączkowego i różnych schorzeniach alergicznych (astma, atopowe zapalenie skóry), przy zaburzeniach przemiany materii, w przeroście prostaty, przy osłabieniu, chorobach reumatycznych, chorobach układu nerwowego. Roślina jadalna Po ugotowaniu jadalne są młode liście, pędy, zielone strąki oraz korzenie. W smaku są pieprzne. Wiesiołki zawierają dużo kwasu γ-linolenowego i śluzu. Smaczne są korzenie pokrojone na plasterki i przyprawione octem z oliwą. Kwiaty można dodawać do sałatek. Wiesiołki dość często były spożywane przez Indian. Apacze żuli surowe owoce wiesiołków, Zuni i Gosiute nasiona, Czirokezi smażone i podgotowane liście. Roślina kosmetyczna Olej z nasion jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym do produkcji kremów nawilżających, przeciwzmarszczkowych i przeznaczonych dla cery alergicznej. Jest jednym ze składników pomadek do ust, odżywek do włosów i balsamów do ciała. Roślina ozdobna Jest uprawiany jako roślina ozdobna na rabatach.

Ziele zawiera kauczuk, kwasy organiczne, garbniki i flawonoidy. W nasionach jest około 20% oleju zawierającego nienasycone kwasy tłuszczowe (kwas γ-linolenowy, kwas linolowy, kwas oleinowy), skrobię, fitosterole, sole mineralne, witaminy.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 23:52:47]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72986561. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.