Sosna wejmutka Pinus strobus

Sosna wejmutka zwana też sosną amerykańską (Pinus strobus L.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna wejmutka występuje na północnych i wschodnich obszarach Ameryki Północnej (Kanada, USA). W Polsce uprawiana, spotykana w lasach i parkach. Polska nazwa gatunkowa tej sosny wywodzi się od nazwiska lorda Weymoutha.

Pokrój drzewo iglaste, pokrój raczej smukły, początkowo stożkowaty, później spłaszczony, bardziej nieregularny. Korona luźna, gałęzie w regularnych okółkach, odchodzą od pnia prawie pod kątem prostym. Liście igły zebrane po 5 na krótkopędzie, niebieskozielone, długości 6–10 cm, szerokości 0,7–1 mm, giętkie i cienkie, z opadającą pochewką liściową. Pień osiąga wysokość 30–67 m, w środkowej Europie dorasta do 44 m, oraz średnicę 100–180 cm. Kora spękana, ciemnoszara, z wiekiem grubieje i ciemnieje. Szyszki szyszki męskie walcowate, żółte, długości 10–15 mm (8–10 mm), wyrastają w grupach u nasady młodych pędów, najczęściej na starszych, dolnych gałęziach. Szyszki żeńskie wyrastają na szczytach pędów, w górnej części korony, są sztywne i zaokrąglone. W czasie zapylenia zielone, o długości 5–38 mm. Dojrzałe szyszki żeńskie są brązowe, cylindryczne i zwisające, długości (7)8–20 cm. Łuski giętkie z kolistymi wypustkami na końcach, zwykle pokryte żywicą. Nasiona długości 5–6 mm, opatrzone skrzydełkiem długości 1,8–2,5 cm.

Biologia i występowanie

Naturalny zasięg sosny wejmutki rozciąga się wzdłuż południowej Kanady, od Nowej Fundlandii, wyspy Anticosti i półwyspu Gaspé, na zachód do środkowego i zachodniego Ontario i południowo-wschodniej Manitoby. Dalej na południe do południowo-wschodniej Minnesoty i północno-wschodniego Iowa, na wschód do północnego Illinois, Ohio, Pensylwanii i New Jersey oraz na południe przez Appalachy do północnej Georgii i północno-zachodniej Karoliny Południowej. Stanowiska sosny wejmutki można także znaleźć w zachodnim Kentucky, zachodnim Tennessee i Delaware. Populacje raportowane z Gwatemali i Meksyku należą do wyróżnianej przez niektórych botaników odmiany P. strobus var. chiapensis, która traktowana jest coraz częściej jako odrębny gatunek. Drewno lekkie, kremowożółte, miękkie. Drzewo jednopienne. Kwitnie od maja do czerwca. Szyszki męskie wykształcają się od jednego do kilku tygodni wcześniej niż żeńskie na tym samym drzewie. Drzewa produkują szyszki żeńskie po osiągnięciu 5–10 lat, ale dobrze obradzają dopiero w wieku 20–30 lat. We wczesnych latach kwitnienia, drzewa nie wykształcają wcale lub niewielką liczbę szyszek męskich. Zjawisko to może się utrzymywać także u starszych okazów, o średnicy pnia 30–61 cm, aczkolwiek ich produkcja pyłku jest większa niż młodych drzew (od małej do średniej ilości). Do zapłodnienia dochodzi ok. 13 miesięcy po zapyleniu, a nasiona dojrzewają w ciągu sierpnia i września drugiego roku. Szyszki uwalniają nasiona i opadają wkrótce potem. Do rozsiania większości nasion dochodzi w ciągu miesiąca od osiągnięcia dojrzałości. Rozsiewają się w odległości 60 m w zwartych drzewostanach i ponad 210 m na stanowiskach otwartych. Igły pozostają na drzewie przez 2–3 lata. Drzewa osiągają wiek zazwyczaj 200 lat, wyjątkowo 450. Początkowo rosną wolno (ok. 135 cm wysokości w wieku 8–10 lat), między 10 a 15 rokiem życia przyrastają szybko (średnio 1 m rocznie). Tempo wzrostu zależy także od warunków siedliskowych, jednak dla wszystkich stanowisk wyrównuje się w wieku ok. 55 lat, kiedy roczny przyrost jest na poziomie 0,3 m na rok. Najgrubszy w Polsce okaz wejmutki (na terenie Lasów Państwowych) rośnie w miejscowości Pokój i ma 521 cm obwodu i 33 m wysokości. Liczba chromosomów: 2n=24. Preferuje płaskie doliny w obszarach górskich, można ją znaleźć na wysokości do 1500 m n.p.m. Najchętniej rośnie na glebach wapiennych. Wraz z innymi drzewami iglastymi i liściastymi tworzy lasy mieszane. W lasach, w których jest gatunkiem dominującym towarzyszą jej: sosna czerwona, dąb czerwony i klon czerwony, choina, Quercus prinus. Wykazuje średnią tolerancję na zacienienie. Jako siewki, ze względu na powolny wzrost w pierwszych latach życia, sosny wejmutki są bardzo wrażliwe na konkurencję ze strony szybciej rosnących gatunków. Jeśli przeżyją ten okres ich zdolność przetrwania zwiększa się. Sosna ta rzadko tworzy trwałe jednogatunkowe stanowiska. Nie sprzyja temu wewnętrzna różnorodność w ukształtowaniu korony, różne tempo wzrostu w poszczególnych okresach życia czy na danym podłożu. Nasiona są pożywieniem m.in. dla wiewiórki szarej (Sciurus carolinensis), która przyczynia się także do rozsiewania nasion, gromadząc je w podziemnych schowkach.

Drzewo ozdobneUprawiana powszechnie w Europie w lasach i parkach.Surowiec drzewnyPonieważ drewno jest łatwe w obróbce i niepaczące się, wytwarzane są z niego różnego rodzaju opakowania (np. skrzynki transportowe). W XVII i XVIII w. sosna wejmutka na wschodnich stanowiskach była masowo wycinana, z przeznaczeniem na cele marynarki wojennej Wielkiej Brytanii (Royal Navy). Przez XVIII i XIX w. wycinkę prowadzono także na cele budowlane i meblarskie, posuwając się coraz dalej na zachód. Pozostałością po tamtych czasach są historyczne budynki z drewna sosnowego, które można znaleźć od Maine do Minnesoty. Gatunek sprowadzony niegdyś do Europy na użytek przemysłu papierniczego.

Sosna wejmutka jest jednym z symboli kanadyjskiej prowincji Ontario. Jest także drzewem stanowym dwóch stanów USA: Maine i Michigan. Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 00:19:44]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985369. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • maj
      • czerwiec
  • ogólne
    • drzewo
    • roślina ozdobna
    • roślina użytkowa
    • roślina pyłkodajna
    • roślina zimozielona
    • roślina mrozoodporna
    • kraj pochodzenia: Ameryka Północna
    • gatunek obcy
    • roślina uprawiana
    • mieszaniec
    • drzewo iglaste
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • igły
  • cechy drzew i krzewów
    • cechy szyszek
      • kolor szyszek
        • brunatne
      • kształt szyszki
        • łuski odgięte wstecz
    • cechy igiel
      • miękkie
      • po 5 na krótkopędach
      • cienkie
      • wiotkie
      • pędzelkowato skupione
    • wysokość
      • 20-40 m
    • cechy kory
      • gładka
      • szara
    • cechy gałęzi
      • młode pędy biało owłosione
      • młode pędy cienkie
  • siedlisko
    • lasy mieszane
    • gleby wapienne
  • cechy nasion
    • wielkość nasion
      • oskrzydlone