Rącznik pospolity Ricinus communis

Rącznik pospolity, dawniej też rycynus lub kleszczowina (Ricinus communis L.) – gatunek rośliny z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju rącznik Ricinus. Pochodzi prawdopodobnie z północno-wschodniej Afryki i Bliskiego Wschodu, ew. tylko z Rogu Afryki. Jako gatunek zawleczony szeroko rozprzestrzenił się w regionach o klimacie tropikalnym, podzwrotnikowym i umiarkowanym ciepłym. W wielu krajach świata jest poza tym uprawiany.

Pokrój zmienny, uzależniony od warunków klimatycznych. W odpowiednich warunkach osiąga do 4 m wysokości. Pędy w dolnej części drewnieją. Łodyga dęta w międzywęźlach, u roślin jednorocznych, o zmiennym kolorze od zielonego do czerwonego, po ciemnopurpurowy (podobnie jak liście), zależnie od podgatunku. Liście długoogonkowe, osadzone na łodydze skrętolegle, dłoniasto klapowane, przypominają kształtem liście kasztanowca, ząbkowane. W Europie środkowej osiągają średnicę 50 cm, w tropikach nawet do 1 m. Kwiaty roślina jednopienna. Kwiaty zebrane w grono, osadzone grupami na osi kwiatostanu. Rozdzielnopłciowe, o pięciodziałkowym okwiecie, najczęściej wiatropylne, męskie skupione w dolnej części kwiatostanu, zredukowane są do pojedynczych, ale rozgałęzionych pręcików. Kwiaty słupkowe zebrane w górnej części kwiatostanu, z 3–5-dzielnym okwiatem, słupek z trójkomorową zalążnią, z trzema rozwidlonymi i piórkowatymi znamionami. Owoce brodawkowatokolczaste, trójkomorowe torebki nasienne, pękające wzdłuż trzech szwów. W każdej komorze torebki znajduje się jedno nasiono. Nasiona o wielkości do 2 cm mają kształt owalny, ze szwem po brzusznej stronie, o twardej łupinie nasiennej, lśniące i mozaikowato zabarwione w różnych kolorach.

Roślina lecznicza Surowiec zielarski: Nasiona rącznika – Semen Ricini. Wytwarza się z nich olej rycynowy, rącznikowy – Oleum Ricini. Nasiona zawierają 35–58% tłuszczu, a także około 20% białka oraz trujące związki – alkaloid rycyninę i białko rycynę. Zastosowanie medyczne: Olej rycynowy stosowany w medycynie, w przeciwieństwie do technicznego otrzymuje się tylko przez tłoczenie na zimno. Działa on drażniąco na błonę śluzową jelita cienkiego, pobudzając jego perystaltykę i dlatego działa rozwalniająco i przeczyszczająco (laxativum). Olej rycynowy będący składnikiem maści i past jest środkiem leczniczym przy leczeniu wrzodów skóry, oparzeń, leiszmaniozy skórnej, chorób pochwy i szyjki macicy oraz okulistyce, przy złuszczającym zapaleniu powiek rogówki. Zastosowanie przemysłowe: Z nasion tłoczonych na ciepło otrzymuje się do 60% oleju nieschnącego, z którego po dehydrogenacji otrzymuje się olej schnący w zależności od przyszłego zastosowania. Roślina ozdobna. Roślina uprawiana na całym świecie w celach ozdobnych, głównie ze względu na ładny pokrój, duże i zdrowo wyglądające liście, bujny wzrost oraz ładne owoce. Jej uprawa jest jednak niebezpieczna ze względu na silnie trujące właściwości. W ogrodzie używany jest jako naturalny repelent przeciw kretom i turkuciom. Roślina kosmetyczna: Olej rycynowy dodawany jest do lotionów i płynnych brylantyn.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 01:07:04]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985349. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • wyższa od człowieka (> 200 cm)
  • cechy kwiatów
    • liczba płatków
      • płatków pięć
    • kwiatostan
      • groniasty
        • prosty
          • grono
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
  • ogólne
    • drzewo
    • krzew
    • roślina trująca
    • roślina lecznicza
    • roślina ozdobna
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina kosmetyczna
    • roślina jednoroczna
    • roślina uprawiana
    • Surowiec zielarski