Pszenica płaskurka Triticum dicoccon

Pszenica płaskurka (Triticum turgidum subsp. dicoccum (Schrank ex Schübl.) Thell.) – w zależności od ujęcia systematycznego podgatunek lub gatunek pszenicy. Pochodzi z rejonu Żyznego Półksiężyca i nadal rośnie w stanie dzikim w Azji Mniejszej. Przede wszystkim jednak pszenica ta znana jest jako roślina uprawna, zaliczana do zbóż. Obecnie uprawiana jest na całym świecie.

Biologia i występowanie

Pszenica płaskurka powstała w wyniku mutacji z Triticum turgidum subsp. dicoccoides (≡T. dicoccoides), u której ziarniaki zrośnięte są z ościstą plewą, a osadka kłosowa jest bardzo łamliwa, wskutek czego kłosy po dojrzeniu samorzutnie rozpadają się. Kłos płaskurki nie rozpada się już samorzutnie. Obydwa te gatunki pszenicy są tetraploidami (liczba chromosomów 2n = 28), ale T. turgidum subsp. dicoccoides zawiera gen NAM-B1, który hamuje dojrzewanie ziarna i powoduje większy rozmiar ziarniaków, jednocześnie zmniejszając ilość azotu, żelaza i cynku w liściach i nasionach. Genu tego brak u płaskurki, nie występuje on też u żadnej z współcześnie uprawianych pszenic. Pszenica płaskurka z kolei dała początek dwom innym gatunkom pszenicy: pszenicy twardej Triticum durum oraz pszenicy orkisz, która jest heksaploidem i powstała w wyniku skrzyżowania płaskurki i Aegilops tauschii.

Uprawiana jest głównie jako roślina zbożowa dla ludzi, w mniejszym stopniu jako pasza dla zwierząt. W początkach rolnictwa była powszechnie uprawianym zbożem, obecnie płaskurka nie jest tak popularna, jak pszenica zwyczajna (Triticum vulgare) i uprawiana jest na dużo mniejszych areałach. Z jej ziarniaków robi się mąkę. Ma ona takie samo zastosowanie jak mąka z pszenicy zwyczajnej, jednak zawiera więcej błonnika, przez co lepiej nadaje się do produkcji makaronów. W niektórych krajach można kupić ziarna płaskurki, lub wypiekany z niej chleb. Ostatnio uprawa płaskurki staje się w wielu krajach modna. Jak wszystkie gatunki pszenicy zawiera gluten i nie nadaje się dla chorych na celiakię. W Polsce mąka z tego zboża produkowana jest w trzech miejscach, z czego dwa znajdują się na Dolnym Śląsku.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-07-16 00:24:32]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=70813406. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • ogólne
    • roślina użytkowa