Wirtualny atlas roślin: Kielichowiec wonny / Calycanthus floridus

Kielichowiec wonny (Calycanthus floridus L.) – gatunek rośliny z rodziny kielichowcowatych (Calycanthaceae Lindl.). Występuje naturalnie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. W Ameryce Północnej z racji zapachu kwiatów często nazywany jest krzewem truskawkowym. Kielichowiec wonny jest uprawiany jako roślina ozdobna. W Polsce znajduje się w kolekcjach wielu ogrodów botanicznych.

Pokrój zimozielony lub zrzucający liście krzew dorastający do 1,5–2,5 m wysokości oraz 2 m szerokości. Pokrój jest zaokrąglony, rozłożysty. Kora jest cienka, pachnąca i ma jasnobrązową barwę z plamkami. Gałęzie są powyginane, szaro kutnerowate, przynajmniej za młodu, mają brązową barwę, wydzielają zapach, gdy są złamane. Również pędy (zwłaszcza suche) i korzenie wydzielają aromatyczne olejki eteryczne. Pąki są kulistawe i owłosione, czarniawe, w czasie wegetacji ukryte w ogonkach liściowych. Liście naprzeciwległe, pojedyncze. Mają jajowaty lub eliptyczny kształt. Mierzą do 5–16 cm długości oraz 2–6 cm szerokości. Z wierzchu błyszczące, ciemnozielone, jesienią przebarwiając się na złocisto. Za młodu liście są obustronnie owłosione, z czasem szary i miękki kutner utrzymuje się tylko na spodzie liści. Blaszka liściowa jest całobrzega, o uciętej nasadzie lub zbiegającej po ogonku i ostrym wierzchołku. Ogonek liściowy jest lekko owłosiony i osiąga 3–10 mm długości. Kwiaty obupłciowe, pojedyncze, rozwijają się na szczytach pędów, o średnicy 4–5 cm. Wszystkie części kwiatu są ułożone spiralnie na dnie kwiatowym. Listki okwiatu mają kształt od równowąskiego do podłużnie równowąskiego, mają ciemnoczerwoną barwę (według niektórych źródeł są purpurowe, brunatnoczerwone lub wręcz brązowe), są owłosione, dorastają do 2–4 cm długości oraz 0,3–0,8 cm szerokości. Pręcików jest 10–20, słupki mają równowąski kształt, natomiast owocolistki są podłużne i owłosione. Kwiaty są pachnące. Owoc owłosione niełupki o podłużnie eliptycznym kształcie, zwężające się ku wierzchołkowi, o długości 6–7 cm. Utrzymują się na drzewie przez zimę. Początkowo są zielone, lecz przebarwiają się na jasnobrązowo gdy są dojrzałe, stają się wówczas również nieco zdrewniałe. Zawierają podłużne nasiona o brązowej barwie i długości 6–7 mm.

Biologia i występowanie

Rośnie naturalnie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych – w Luizjanie, Missisipi, Alabamie, na Florydzie, w Georgii, Karolinie Południowej, Karolinie Północnej, Tennessee, Kentucky, Illinois, Ohio, Wirginii, Wirginii Zachodniej, Maryland, Dystrykcie Kolumbii, w stanie Nowy Jork, Pensylwanii, Delaware, New Jersey, Connecticut, Rhode Island oraz Massachusetts, według niektórych źródeł także w stanie Kansas. Rośnie w lasach mieszanych, lasach liściastych zrzucających liście na zimę oraz na brzegach rzek. Występuje na wysokości do 1800 m n.p.m. Kwitnie około miesiąca na przełomie czerwca i lipca (pierwsze kwiaty mogą pojawiać się już w maju, a najpóźniejsze nawet we wrześniu). Kwiaty są zapylane przez chrząszcze. Ich zapach jest podobny do aromatu truskawek, a według niektórych źródeł zapach bardziej przypomina woń dojrzałych jabłek, bananów, ananasów, wina, kamfory i goździków. Ta różna interpretacja jest wynikiem zmienności woni kwiatów i jej intensywności, różnej w zależności od odmiany czy okazu. Zapach jest najsilniej wyczuwalny wieczorem, w ciepłe letnie dni. Aromat wydzielają nie tylko kwiaty, ale także kora, korzenie i liście, szczególnie po ich zgnieceniu. Owoce dojrzewają od sierpnia do września. Roślina charakteryzuje się średnim tempem wzrostu. Jest rośliną trującą – nasiona zawierają trujący alkaloid kalikantynę, a liście cyjanowodór. Gęsty pokrój zapewnia schronienie wielu gatunkom ptaków i innych małych zwierząt.

Roślina ozdobna Gatunek jest uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach przydomowych i parkach. W Polsce znajduje się w kolekcjach wielu ogrodów botanicznych. Introdukowany został do Europy w 1726, najpierw do Wielkiej Brytanii. W Polsce od początku XIX wieku. Wysuszone kwiaty, liście, gałązki i kora mogą być wykorzystane w potpourriRoślina lecznicza Czirokezi z kory wytwarzali napar, który służył w leczeniu pokrzywki lub jako krople do oczu, aby zapobiegać utracie wzroku. Korzenie używane były jako lekarstwo na problemy z drogami moczowymi, a także silny środek wymiotny. Roślina przyprawowa Wysuszona aromatyczna kora wykorzystywana jest jako przyprawa – substytut cynamonu. Roślina kosmetyczna Kwiaty służyły do produkcji perfum. Inne zastosowania Roślina zawiera alkaloid, który ma silnie działanie hamujące pracę serca. Czirokezi używali nasion tego gatunku, aby truć wilki. Ponieważ liście zawierają niewielkie ilości kamfory – można je stosować jako środek odstraszający owady.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 20:14:43]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72986973. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.