Wirtualny atlas roślin: Sosna Lamberta / Pinus lambertiana

Sosna Lamberta, sosna cukrowa (Pinus lambertiana Dougl.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna Lamberta nazywana jest często cukrową (ang. sugar pine), co zawdzięcza wydzielaniu słodkiej żywicy, która jest jadalna, choć szkodliwa w większych ilościach. Gatunek ten jest charakterystyczny dla Oregonu i Kalifornii, sięgając do północno-zachodnich krańców Meksyku. Park Narodowy Yosemite jest ostatnią z jego większych ostoi. Sosna Lamberta znana jest z najdłuższych szyszek spośród iglastych – osiągają one do 66 cm długości i ważą do 2 kg. Jest też drugą co do wielkości sosną – jej największe okazy dorastają do 80 m wysokości i ok. 3 m średnicy pnia, wyższa jest tylko sosna żółta.

Pokrój korona drzewa jest wąsko stożkowata, z czasem na szczycie zaokrąglona lub płaska. Gałęzie rozpościerają się poziomo, na końcach zwisają pod ciężarem dużych szyszek. Liście igły wyrastają po 5 na krótkopędach, są długości 5–10 cm, szerokości 1–1,5(2) mm, proste, lekko skręcone, zaostrzone, giętkie, niebieskozielone do ciemnozielonych, z wyraźnymi białymi rzędami aparatów szparkowych. Pochewka liściowa o rozmiarach (1)1,5–2 cm szybko opada. Na pędach igły skierowane są prosto ku ich szczytom. Pąki walcowate z długo wyciągniętymi wierzchołkami. Łuski jasnobrązowe z ciemnymi wierzchołkami. Szyszki kwiatostany męskie są podłużnie cylindryczne, żółte, o długości do 15 mm. Szyszki żeńskie (nasienne) często rosną w grupach, są zwisające, symetryczne, cylindryczne przed otwarciem, później elipsoidalno-cylindryczne. Osiągają wagę do 2 kg, są błyszczące, a gdy dojrzeją, jasnobrązowe. Sosna Lamberta znana jest z najdłuższych szyszek spośród wszystkich roślin iglastych. Ich długość mieści się między 25 a 50 cm, przy czym zdarzają się także szyszki o długości do 66 cm. Nasiona są długości 1–2 cm, brązowe, opatrzone szerokim skrzydełkiem o długości 2–3 cm.

Biologia i występowanie

Sosna Lamberta rośnie na wysokościach 300–3200 m n.p.m., zazwyczaj w górach, w mieszanych lasach iglastych. Rzadko tworzy jednolite drzewostany, przeważnie rośnie pojedynczo lub w małych grupach. Na północy zasięgu towarzyszą jej jedlica zielona (Pseudotsuga menziesii), sosna żółta (Pinus ponderosa), jodła olbrzymia (Abies grandis), cedrzyniec kalifornijski (Calocedrus decurrens), choina zachodnia (Tsuga heterophylla), żywotnik olbrzymi (Thuja plicata), cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), Lithocarpus densiflorus i Arbutus menziesii. W centralnej części zasięgu występuje razem z sosną żółtą, sosną Jeffreya (Pinus jeffreyi), jodłą kalifornijską (Abies concolor), cedrzyńcem kalifornijskim, jodłą wspaniałą (Abies magnifica), mamutowcem olbrzymim (Sequoiadendron giganteum) i dębem Quercus kelloggii. Dalej na południe towarzyszą jej sosna Jeffreya, sosna żółta, sosna Coultera (Pinus coulteri), cedrzyniec kalifornijski, jodła kalifornijska i jedlica wielkoszyszkowa (Pseudotsuga macrocarpa). W południowej Kalifornii na niższych, bardziej wilgotnych stanowiskach towarzyszy jej dąb Quercus chrysolepis, podczas gdy na wyższych położeniach prusznik (Ceanothus cordulatus), mącznica (Arctostaphylos parryana var. pinctorum) oraz Chrysolepis sempervirens. Występuje na obszarach o ciepłych, suchych latach i chłodnych, mokrych zimach. Poziom opadów atmosferycznych waha się od 83 do 173 cm rocznie, przy czym w lipcu i sierpniu wynosi zwykle poniżej 2,5 cm miesięcznie, a wilgotność względna latem jest niska. Większość opadów występuje między listopadem a kwietniem, głównie w postaci śniegu. Sosna Lamberta jest mało odporna na mrozy. Toleruje częściowe zacienienie. Najlepiej rośnie na glebach ilastych (od piaszczystego do gliniastego iłu). Na niższych wysokościach rośnie na każdym stanowisku, na wyższych preferuje stanowiska cieplejsze (południowe i zachodnie). Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu nie jest podatna na wywroty powodowane przez silne wiatry. Naturalny zasięg sosny Lamberta rozciąga się szerokim pasem wzdłuż pacyficznego wybrzeża Ameryki Północnej: od południowego Oregonu do południowej Kalifornii, zahaczając o skrajnie zachodnią Nevadę (basen jeziora Tahoe) w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, po Kalifornię Dolną w północno-zachodnim Meksyku. Zasięg mieści się między szerokością geograficzną 30° 30' N a 45° 10' N. Sosna ta występuje głównie na terenach górskich. Jej zasięg jest niemal ciągły w górach Klamath i Siskiyou oraz na zachodnich zboczach Gór Kaskadowych i Sierra Nevada. Mniejsze i izolowane populacje rosną w Górach Nadbrzeżnych południowego Oregonu i Kalifornii, w górach Transverse i Peninsular Ranges w południowej Kalifornii oraz na wschód od Gór Kaskadowych i pasma Sierra Nevada. Południowy kraniec zasięgu stanowi odizolowana meksykańska populacja w paśmie Sierra de San Pedro Mártir (Kalifornia Dolna). Ponad 80% drzewostanów znajduje się na terenie Kalifornii, przy czym najrozleglejsze i najliczniejsze populacje rosną w mieszanych lasach iglastych na zachodnich zboczach gór Sierra Nevada. Sosna Lamberta zazwyczaj występuje na wysokości 335–1645 m n.p.m. w Górach Kaskadowych, 610-2285 m w Sierra Nevada, 1220-3000 m w Transverse i Peninsular Ranges oraz 2150–2775 m w Sierra San Pedro Mártir. Podawana jest z wysokości 330–3200 m n.p.m. Gatunek został introdukowany do Europy w XIX wieku (do Anglii w 1827, do Arboretum w Kórniku trafił w 1851). Do połowy XX wieku okazałe drzewa tego gatunku rosły jeszcze w Anglii, jednak później poginęły, prawdopodobnie w każdym wypadku z powodu rdzy wejmutkowo-porzeczkowej.

Surowiec drzewnySosna Lamberta jest głównym źródłem surowca drzewnego na średnich wysokościach, m.in. w górach Klamath i Siskiyou, Górach Kaskadowych, Sierra Nevada czy paśmie Transverse. Wysokiej jakości drewno stanowi poszukiwany surowiec budowlany ze względu na stabilność wymiarową i obrabialność. Drewno jest jasne i odporne na deformacje. Łatwo poddaje się frezowaniu i formowaniu. Jest cenione jako materiał do wyrobu m.in. elementów pianin i organów. Brak smaku i zapachu czyni z niego idealny materiał na pojemniki na żywność czy leki. Wcześniej, głównie w okresie gorączki złota w górach Sierra Nevada, drewno wykorzystywano do produkcji wszelkich wyrobów drewnianych, budowy domów, stodół, kanałów i śluz wodnych, stempli kopalnianych czy zagród dla zwierząt gospodarskich. Później uznano takie wykorzystanie za marnotrawstwo, zważywszy na wysoką jakość surowca.Roślina jadalnaSłodka żywica, pojawiająca się w miejscu uszkodzenia kory, była chętnie jedzona przez rdzennych Amerykanów. Zasychając, żywica przybiera biały kolor. Można ją jednak spożywać tylko w niewielkich ilościach, ze względu na właściwości przeczyszczające. Jako pożywienie służyły także nasiona. Szyszki zbierano w całości na początku jesieni, prażono na rozżarzonych węglach, a następnie rozcinano i wytrząsano z nich nasiona. Tak przesuszone nasiona były tłuczone na mąkę lub zjadane w całości.Inne zastosowanieRdzenni Amerykanie wykorzystywali smołę drzewną z sosny Lamberta do naprawiania canoe i mocowania grotów i piór do promieni strzał.

Żywica ma słodki smak, ze względu na zawartość alkoholu cukrowego o nazwie pinitol (C7H14O6).

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 00:18:19]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72326890. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.