Wirtualny atlas roślin: Róża pnąca / Rosa arvensis

Róża pnąca, róża polna (Rosa arvensis Huds.) – gatunek krzewu z rodziny różowatych. Występuje w Europie od jej części zachodniej po południowo-wschodnią. W Polsce róża ta nie rośnie dziko, ale dawniej bywała rzadko uprawiana i prawdopodobnie dziczała. Róża pnąca to nazwa gatunkowa róży botanicznej, ale podobnym pojęciem – różami pnącymi – określa się czepne, pnące się, odmiany uprawne róż.

Pokrój krzew o pędach osiągających do 1–2 m wysokości pnących się lub czołgających (w uprawie w korzystnych warunkach, nawet do 6 m). Pędy pokryte są silnymi, hakowatymi kolcami, przy czym na gałązkach kwiatowych są one słabo zgięte lub nawet proste. Liście pierzasto złożone zwykle z 5–7 listków, rzadko trójlistkowe. U nasady z wąskimi przylistkami, na brzegu ogruczolonymi i drobno ząbkowanymi. Listki cienkie, jajowate do szeroko eliptycznych, nagie lub od spodu czasem słabo owłosione, na brzegu zwykle pojedynczo piłkowane, pozbawione gruczołków, matowe. Osadki liścia nagie lub słabo owłosione, ogruczolone i kolczaste. Kwiaty wyrastają pojedynczo lub zebrane po kilka w skąpo kwiatowe kwiatostany. Szypułki znacznie (5-krotnie) dłuższe od owoców, nagie lub ogruczolone. Hypancjum kulistawe. Działki kielicha trójkątne, z pojedynczymi łatkami lub rzadziej bez łatek, nagie, rzadziej z pojedynczymi gruczołkami na grzbiecie. Po przekwitnieniu odgięte, szybko odpadają. Korona kwiatu o średnicy ok. 3–5 cm, składa się z 5 białych płatków. Pręciki liczne, o podobnej długości jak nagie szyjki słupków zrośnięte w wyraźnie widoczną podczas kwitnienia kolumienkę/maczużkę. Owoce niełupki zebrane wewnątrz czerwonego (po dojrzeniu), mięsistego i nagiego owocu pozornego (szupinkowego) mającego kształt kulisty lub elipsoidalny o długości 0,8–1,5 cm.

Biologia i występowanie

Gatunek występuje dziko na rozległych obszarach Europy Zachodniej i Południowej. Rośnie w północnej Hiszpanii, we Francji, na Wyspach Brytyjskich (na północy, w Szkocji bardzo rzadki), w Belgii, zachodniej części Niemiec i dalej na południe od Czech, Węgier i Rumunii, sięgając zasięgiem na południu po Sycylię, Peloponez i europejską część Turcji. W Polsce róża ta nie jest wymieniana jako składnik flory. Podawana jest jednak jako gatunek dawniej uprawiany i prawdopodobnie dziczejący. Kwitnie w czerwcu, owocuje od sierpnia do października. Rośnie w miejscach otwartych, ale też w zaroślach, żywopłotach i widnych lasach. Występuje na terenach nizinnych sięgając po rzędne 1500 (wyjątkowo 1750) m n.p.m. Liczba chromosomów 2n = 14.

Roślina bywa uprawiana jako ozdobna (w Polsce dawniej). Na początku XIX wieku wyselekcjonowano z niej w Szkocji grupę odmian zwaną różami Ayshire, cechujących się dużą mrozoodpornością, małymi wymaganiami glebowymi, odpornością na choroby i suszę. Jak w przypadku wielu róż, także i u tego gatunku owoce pozorne są jadalne i nadają się na przetwory.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-04-04 01:14:57]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62840624. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Rosa arvensis Huds.. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-02-29].
Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Klaus-Jurgen Strobel: Róże. Najpiękniejsze i najodporniejsze odmiany. Klub dla Ciebie, s. 82-93. ISBN 978-83-258-0271-4.
Clive Stace: New Flora of the British Isles. Cambridge University Press, 2010, s. 271. ISBN 978-0-521-70772-5.
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-03-01] (ang.).
Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Polski. Kraków: Plantpress Sp. z o.o., 2002, s. 56-57. ISBN 83-85982-69-8.
Rosa arvensis. W: e-katalog roślin [on-line]. Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2020-03-01].
Taxon: Rosa arvensis Huds.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-02-29].
Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Europy. Kraków: Officina Botanica, 2007, s. 100-101. ISBN 978-83-922115-1-8.
Anne Bruneau, Julian R. Starr, Simon Joly. Phylogenetic Relationships in the Genus Rosa: New Evidence from Chloroplast DNA Sequences and an Appraisal of Current Knowledge. „Systematic Botany”. 32, 2, s. 366-378, 2007.
Kevin M. Folta, Susan E. Gardiner: Genetics and Genomics of Rosaceae. Springer Science & Business Media, 2009, s. 345. ISBN 978-0-387-77491-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 226. ISBN 83-01-14342-8.