Róża zapoznana Rosa sherardii

Róża zapoznana, r. Sherarda (Rosa sherardii Davies) – gatunek krzewu z rodziny różowatych. Występuje w Europie Środkowej i Północno-Zachodniej, a jako gatunek zawleczony także w Ameryce Północnej. W Polsce jest jedną z najczęściej spotykanych róż. Tworzy zarośla w miejscach otwartych oraz na skrajach i wewnątrz widnych lasów. Znanych jest wiele mieszańców tego gatunku z innymi różami. Ma jadalne owoce (zarówno pozorne – czerwone i mięsiste, jak i właściwe – drobne niełupki, przy czym wymagają one oczyszczenia z włosków).

Pokrój krzew o pędach łukowatych, przewisających, osiągający zwykle 2–3 m wysokości, gęsto rozgałęziony, tworzący zarośla. Gałązki kwiatonośne zygzakowato powyginane. Pędy pokryte kolcami silnymi, stopniowo rozszerzającymi się ku nasadzie, o kształcie zmiennym, przy czym zwykle są słabo zgięte, ewentualnie proste, choć wówczas też skierowane często ku dołowi. Osiągają 6–9 mm długości i 3–4 mm szerokości u nasady. Wszystkie kolce są zbliżone wielkością – brak kolców igiełkowatych. Bardzo rzadko zdarzają się gałązki kwiatonośne bez kolców. Gruczołki na trzoneczkach obecne na różnych częściach rośliny są czerwonobrązowe o zapachu opisywanym jako żywiczny lub podobnym do terpentyny. Liście opadające zimą, pierzasto złożone z 5–7 listków. U nasady z wąskimi przylistkami osiągającymi 10–14 mm długości i 3–5 mm szerokości, na brzegu ogruczolone, na powierzchni nagie lub owłosione. Osadki liściowe owłosione i z nielicznymi gruczołkami (czasem bez) oraz kolcami. Listki jajowate do eliptycznych o długości 30–45 (rzadko do 65) mm i szerokości 15–30 (rzadko do 45) mm, sinozielone, gęsto owłosione i od spodu czasem ogruczolone, na brzegu pojedynczo lub podwójnie piłkowane (po każdej stronie listków jest od 17 do 26 ząbków). Kwiaty wyrastają pojedynczo lub zebrane w kwiatostany po 2–3, rzadziej 4. Szypułki zmiennej długości, zwykle od 12 do 17 mm, z rzadka ogruczolone, rzadko nagie. Na szypułce osadzone są dwa podkwiatki jajowato-lancetowate o długości 16–21 mm i szerokości 4–6 mm, na brzegu ogruczolone. Hypancjum kulistawe, o średnicy o długości ok. 5 mm, nagie lub z rzadkimi gruczołkami. Działki kielicha rozpostarte do podnoszących się, pierzasto podzielone, na grzbiecie gęsto ogruczolone, o długości 15–20 mm szerokości do 3,5 mm. Korona kwiatu o średnicy ok. 2,5 do 3,5 cm, składa się z 5 płatków barwy intensywnie różowej, rzadko białej. Płatki osiągają od 15 do 19 mm długości i 13–15 mm szerokości. Pręciki bardzo liczne. Owocolistki są 52. Szyjki słupków owłosione, wystają tworząc główkę ponad orficjum o średnicy 2–3 mm. Owoce niełupki, których w jednym kwiecie powstaje ok. 40. Mają one kształt elipsoidalny i osiągają 4,8–5,5 mm długości i 2,5–3,4 mm średnicy. Zebrane są wewnątrz czerwonego (po dojrzeniu), mięsistego i nagiego lub rzadko ogruczolonego owocu pozornego (szupinkowego) mającego kształt kulisty, jajowaty do gruszkowatego o długości 13–18 mm i średnicy 11–18 mm. Owoc pozorny zwieńczony jest trwałymi działkami wznoszącymi się pod kątem ku górze, ale nie stulonymi.

Biologia i występowanie

Gatunek występuje dziko w Europie Środkowej i Północno-Zachodniej. Zachodnia granica zasięgu obejmuje Wyspy Brytyjskie i Francję. Na północy róża ta rośnie po południową Norwegię, środkową Szwecję, na wschodzie przez kraje bałtyckie sięga po Białoruś i Ukrainę. Południowa granica zasięgu biegnie według części źródeł wzdłuż Alp i przez Węgry, według innych obejmuje także północno-zachodnią część Gór Dynarskich i Masyw Rodopski. Jako gatunek introdukowany przez osadników szkockich rośnie także w Ameryce Północnej w Vermont. W Polsce gatunek jest częsty w wielu rejonach (opisywany jako jedna z najczęstszych róż) na niżu i w niższych położeniach górskich (do 1300–2000 m n.p.m.). Liczne stanowiska ma zwłaszcza w Wielkopolsce, na Kujawach i wzdłuż doliny dolnej Wisły oraz w województwie świętokrzyskim. Rzadziej z kolei gatunek ten notowany jest w opolskim, łódzkim oraz w południowo-wschodnich i północno-wschodnich krańcach kraju. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Kwiaty zapylane są przez pszczoły. Owoce dojrzewają od sierpnia do listopada. Tworzy zarośla na skrajach lasów, miedzach, porzuconych pastwiskach, poboczach dróg, nieużytkach, rośnie także w widnych lasach, w górach na piargach. Często na glebach zasobnych w węglan wapnia, kamienistych, szybko nagrzewających się. Mimo że preferuje gleby przepuszczalne, może rosnąć także na ciężkich glinach. Może rosnąć w miejscach nasłonecznionych i w półcieniu. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych, ale nie toleruje stagnowania wody. Na gatunku tym stwierdzano żerowanie mszycy Chaetosiphon tetrarhodum. Galasy tworzy szypszyniec różany Diplolepis rosae i Diplolepis eglanteriae. Liście porażane bywają przez mącznikowca Podosphaera pannosa (wywołującego chorobę – mączniaka prawdziwego róży). Liczba chromosomów 2n = 28, 35, 42. Takson najczęściej rejestrowany jest jako pentaploid (2n = 5x = 35).

Jak w przypadku wielu róż, także i u tego gatunku owoce pozorne są jadalne i stanowią wartościowe źródło witaminy C. Owoce właściwe po oczyszczeniu z włosków i rozdrobnieniu stanowić mogą cenny dodatek do potraw ze względu na zasobność w witaminę E. Roślina sadzona bywa jako ozdobna, podczas kwitnienia bywa wykorzystywana na kwiaty cięte.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-04-04 01:15:15]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62840623. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • Taxon: Rosa sherardii Davies. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-02-27].
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-02-27]  (ang.).
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 228. ISBN 83-01-14342-8.
  • Piet Bakker, Bert Maes, Roger Maskew, Clive Stace. Dog-roses (Rosa sect. Caninae): towards a consensus taxonomy. „British & Irish Botany”. 1, 1, s. 7-19, 2019. 
  • Rosa sherardii Davies. W: Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-02-27].
  • Rosa sherardii. W: Online Atlas of the British and Irish Flora [on-line]. Botanical Society of Britain and Ireland. [dostęp 2020-02-28].
  • Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Europy. Kraków: Officina Botanica, 2007, s. 62-63. ISBN 978-83-922115-1-8.
  • Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Instytut Botaniki UJ, 2001, s. 457. ISBN 83-915161-1-3.
  • Rosa sherardii - Davies.. W: Plants For A Future [on-line]. [dostęp 2020-02-28].
  • Rose (Rosa sherardii). W: Roses Database [on-line]. The National Gardening Assotiation. [dostęp 2020-02-28].
  • Rosa sherardii Davies. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-02-27].
  • Alexandra Kellner, Christiane M Ritz Volker, Wissemann FLS. Low genetic and morphological differentiation in the European species complex of Rosa sherardii, R. mollis and R. villosa (Rosa section Caninae subsection Vestitae). „Botanical Journal of the Linnean Society”. 174, 2, s. 240-256, 2014. DOI: 10.1111/boj.12124. 
  • Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Polski. Kraków: Plantpress Sp. z o.o., 2002, s. 56-57. ISBN 83-85982-69-8.
  • Sherard’s downy-rose. W: Plant Parasites of Europe [on-line]. W.N. Ellis, Amsterdam. [dostęp 2020-02-28].
  • Clive Stace: New Flora of the British Isles. Cambridge University Press, 2010, s. 275-276. ISBN 978-0-521-70772-5.
  • Rosa sherardii. W: Den virtuella floran (Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein) [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. [dostęp 2020-01-21].
  • Vít Bojnanský, Agáta Fargašová: Atlas of Seeds and Fruits of Central and East-European Flora: The Carpathian Mountains Region. Springer Science & Business Media, 2007, s. 259. ISBN 978-1-4020-5362-7.
  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • wyższa od człowieka (> 200 cm)