Wirtualny atlas roślin: Krwawnik pospolity / Achillea millefolium

Krwawnik pospolity (Achillea millefolium L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Nazwy ludowe: tysiąclist (podlaskie), złocień krwawnik (lubelskie), żeniszek krwawnik (świętokrzyskie). Pospolity w Eurazji (na wschód sięga po Mongolię i północno-zachodnie Indie) oraz w Ameryce Północnej (na południu po Gwatemalę). W Polsce pospolity na całym obszarze.

Pokrój osiąga wysokość 50–80 cm. Czasem tworzy niewielkie kępy. Cała roślina jest miękko, wełnisto owłosiona. Łodyga omszała, zielona, częściowo barwy brunatnej lub fioletowej, są podłużnie bruzdowane, grubości do 3 mm, z jasno zabarwionym rdzeniem. Liście liście są zielone lub szarawozielone, słabo owłosione na górnej i bardziej owłosione na dolnej powierzchni, podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne, o odcinkach równowąskich, z lekko zaostrzonym, białawym szczytem. Kwiaty koszyczki zebrane w baldachogrono na szczycie pędu. Każdy koszyczek, średnicy 3–5 mm, składa się z osadnika, zwykle zawierającego 4–5 kwiatów języczkowatych i 3–20 kwiatów rurkowatych. Okrywa koszyczka składa się z 3 rzędów lancetowatych, omszonych, zielonych okrywolistków, ułożonych dachówkowato, z brunatnawym lub białawym, błoniastym brzegiem. Dno koszyczka jest lekko wypukłe, w kątach plewinek występują kwiaty języczkowate, o trójdzielnym, białawym lub czerwonawym języczku i kwiaty rurkowate o promienistej, pięciodzielnej, żółtawej lub jasnobrunatnawej koronie. Owoc spłaszczona niełupka, srebrzystoszara, wąsko oskrzydlona.

Biologia i występowanie

Bylina lub krzewinka, hemikryptofit. Występuje na pastwiskach, łąkach i nieużytkach od niżu po tereny górskie. Na polach uprawnych obecny jako chwast. Rośnie przeważnie na obszarach o klimacie suboceanicznym i umiarkowanie kontynentalnym. Łatwo dostosowuje się do różnych warunków, ale preferuje gleby średnio próchniczne. Umiarkowanie światłolubny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Arrhenatheretalia. Kwitnie od lipca do października (czasem, gdy utrzymują się temperatury dodatnie – także dłużej). Kwiaty przedprątne, zapylane przez muchówki. Liczba chromosomów 2n = 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72. 'Carnea' – kwiaty jaskrawo, ciemnokarminowe, 'Cerise Quinne' – kwiaty wiśniowe, miejscami jaśniejsze, 'Fanal' (syn. 'The Beacon') – kwiaty jasnoczerwone, 'Kelwayi' – kwiaty karminowoczerwone, 'Sammetriese' – kwitnie ok. dwa tygodnie później od pozostałych, kwiaty intensywnie czerwone, 'Red Beauty' – liście srebrzyste, kwiaty różowoczerwone, 'Rosea' – nazwa zbiorcza dla siewek ww. odmian, kwiaty od różowych do lila fioletowych.

Historia O leczniczym działaniu krwawnika pomocnego w leczeniu hemoroidów wspominał już Hipokrates, Dioskurydes natomiast zalecał go w walce z chorobą wrzodową. Na pierwsze wzmianki drukowane na temat krwawnika natknięto się w dziele z 1554 r., którego autorem był flamandzki botanik Carolus Clusius (Jules Charles de l'Écluse) Surowiec zielarski Ziele krwawnika (Millefolii herba) – całe lub rozdrobnione, wysuszone, kwitnące wierzchołki pędów o zawartości nie mniej niż 2 ml/kg olejku eterycznego oraz minimum 0,02% proazulenów w przeliczeniu na chamazulen.
Wyciąg z krwawnika dodawany jest do łagodzących i regenerujących maseczek, kremów i płynów do twarzy. Bywa także składnikiem szamponów i past do zębów, a także jako jeden z wielu składników służy do przygotowania kąpieli relaksacyjnych.Ogrodnicy wyhodowali wiele kultywarów bardziej ozdobnych od typowej formy. Są uprawiane na rabatach kwiatowych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-07 00:08:39]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62545846. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
Achillea millefolium (ang.). USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 1 listopada 2008].
Kosmetyki Naturalne. [dostęp 2010-02-12].
Achillea millefolium, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 26. ISBN 83-09-00765-5.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Przyprawy z łąk i lasów - NaWidelcu, www.nawidelcu.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).