Tojad mołdawski Aconitum moldavicum

Tojad mołdawski (Aconitum moldavicum) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. W Polsce występuje tylko podgatunek A. moldavicum subsp. hosteanum nazywany też tojadem Hosta.

Pokrój bylina osiągająca do 150 cm wysokości o wzniesionej i silnie rozgałęzionej łodydze, górą pokrytej białymi, łukowatymi włoskami. Liście dłoniasto-klapowane, składające się z 3-5, wyjątkowo do 7, przeważnie 3-wrębnych, grubo ząbkowanych odcinków. Liście na górnej stronie ciemnozielone, na brzegach i na nerwach owłosione. Kwiaty zebrane w luźny, groniasty kwiatostan. Jego gałązki, szypułki kwiatowe i podkwiatki są owłosione. Kwiaty są niebieskie lub jasnofioletowe, mają wydłużony hełm o szerokości 5-8 mm i długości 15-25 mm. Nad dzióbkiem jest nieco wcięty. Słupki kwiatowe są nagie. Miodniki wyrastają na długich trzonkach i mają ślimakowato zwiniętą ostrogę. Owoc owłosione lub nagie mieszki z brunatnymi nasionami o oskrzydlonych krawędziach.

Biologia i występowanie

Jest subendemitem karpackim występującym w całych niemal Karpatach (prawdopodobnie nie występuje tylko w słowackich Karpatach Zachodnich), a także na Wyżynie Transylwańskiej, na Roztoczu, w Opolu, w Gołogórach, Woroniakach, Miodoborach, na zachodnim Wołyniu i południowym Małym Polesiu. W Polsce występuje na ograniczonym obszarze; na Wyżynie Małopolskiej, w Kotlinie Sandomierskiej, w Górach Świętokrzyskich i w Karpatach Wschodnich po Beskid Sądecki (na Rozsypańcu, Rozsypańcu 1115 m, w Hoczwi, Siankach i w Mikowie). Występuje też w Górach Sanocko-Turczańskich (w rezerwacie przyrody Góra Sobień i na górze Krzyż), oraz w Beskidzie Niskim w dolinie Roztoki. Jego występowanie w Polsce wymaga dalszych badań terenowych, a podawane stanowiska na Pogórzu Przemyskim wymagają potwierdzenia. Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylany jest przez trzmiele. Rozmnaża się przez nasiona, ale również wegetatywnie. Liczba chromosomów 2n = 16. W Bieszczadach rośnie na połoninach i w ziołoroślach. Występuje również w niższych położeniach górskich wzdłuż potoków w olszynce karpackiej (Alnetum incane). Poza Karpatami spotykany jest w wilgotnych zaroślach i lasach. Jak wszystkie gatunki tojadów jest rośliną bardzo silnie trującą, jedną z najbardziej trujących rosnących u nas. Trująca jest cała roślina, a szczególnie nasiona i korzenie. Roślina zawiera akonitynę, która w niewielkich dawkach działa pobudzająco, przy większych powoduje paraliż nerwów ruchowych i czuciowych, w rezultacie śmierć. Może się wchłaniać także przez skórę.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 00:06:25]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62819920. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  • The Plant List. [dostęp 2017-01-31].
  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  • Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
  • Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07]  (ang.).
  • Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki fioletowe
      • płatki niebieskie
    • kwiatostan
    • symetria kwiatu
      • grzbiecista
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od pasa do wysokości człowieka (100 < x < 200 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga owłosiona
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • mieszek
    • kolor owoców
      • brązowe
    • powierzchnia owocu
      • owłosiona
  • ogólne
    • roślina trująca
    • roślina chroniona
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • Polska Czerwona Księga Roślin
    • VU–gatunek narażony
  • siedlisko
    • Olszyny
    • zarośla