Wirtualny atlas roślin: Miłek wiosenny / Adonis vernalis

Miłek wiosenny (Adonis vernalis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim na większości terytorium Europy oraz w Azji (Kaukaz, Zakaukazie i wschodnia Syberia). W Polsce na Wyżynie Lubelskiej i w Małopolsce, lokalnie na Pojezierzu Krajeńskim.

Pokrój roślina zielna osiągająca od 20 do 40 cm wysokości. Łodyga za młodu delikatnie owłosiona, później naga. Prosto wzniesiona i rozgałęziająca się, z odgałęzieniami także prosto wzniesionymi. Liście odziomkowe i na dolnej części łodygi łuskowate i brunatne. Wyżej na pędzie liście są zielone, siedzące, o blaszkach silnie podzielonych 2–4-krotnie na bardzo wąskie łatki osiągające do 2 cm długości. Blaszki liści są nagie lub z rzadkimi włoskami. Kwiaty rozwijają się pojedynczo na szczytach łodyg i jej rozgałęzień. Działki kielicha w liczbie 5–8, są miękko owłosione, szerokojajowate do okrągławych. Osiągają ok. połowy długości płatków. Płatki korony w liczbie 10–20 są złotożółte. Mają kształt jajowato wydłużony, na szczycie są zaostrzone i piłkowane. Osiągają od 2 do 4 cm długości. Pręciki są liczne i znacznie krótsze od płatków. Słupki także liczne, z zalążnią jednokomorową i pojedynczym zalążkiem. Owoce zwykle gęsto owłosione orzeszki o długości 4–5 mm i 2,5–3,5 mm szerokości, odwrotnie jajowate (prawie kuliste) i zakończone haczykowatym dzióbkiem o długości do 1 mm. Owoce zebrane są w kulistawo jajowaty owoc zbiorowy.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Wzrost roślin jest powolny; kwitnąć zaczynają po osiągnięciu trzeciego lub czwartego roku życia. Kwitnienie ma miejsce od kwietnia do maja i czasem powtórnie jesienią. Kwiaty są przedsłupne i otwierają się w czasie słonecznej pogody. Wabią owady różnych grup systematycznych (błonkoskrzydłe, muchówki i chrząszcze) lśniącymi płatkami, które w ultrafiolecie widocznym dla owadów są dodatkowo kreskowane. Jednonasienne owoce rozprzestrzeniane są przez mrówki wabione elajosomem. Rola tych owadów jest istotna ze względu na często gęstą darń traw na stanowiskach miłka – dzięki mrówkom nasiona docierają do gleby. Nasiona krótko zachowują zdolność do kiełkowania tworząc krótkotrwały bank nasion, przy czym zdolność kiełkowania jest niska – w optymalnych warunkach kiełkuje maksymalnie 20–50% nasion. Siewki cechują się dużą śmiertelnością powodowaną przez susze w okresie letnim i mrozy zimą. W efekcie rozmnażanie za pomocą nasion bywa skuteczne tylko w niektórych latach, wyróżniających się deszczowym okresem od czerwca do sierpnia. W efekcie istotne dla gatunku znaczenie ma rozmnażanie wegetatywne, dzięki któremu corocznie roślina rozwija nowe pędy, z wiekiem tworząc okazałe kępy. Rozrastanie się w ten sposób nie jest jednak nieograniczone, bowiem wraz z rozwojem kłącza z jednej strony, zamiera ono na starszym końcu. Miłek wiosenny rośnie na glebach zasobnych w węglan wapnia, często płytkich, w miejscach suchych i nasłonecznionych. W południowo-wschodniej Europie rośnie często na czarnoziemach. Występuje w naturalnych i półnaturalnych stepach, a poza zasięgiem tej formacji w murawach kserotermicznych, poza tym w zaroślach i na skrajach lasów. Jest gatunkiem charakterystycznym dla muraw z rzędu Festucetalia valesiacae oraz zespołu Adonido-Brachypodietum. Liczba chromosomów 2n = 16. Roślina trująca: Cała roślina jest trująca. Dawka śmiertelna dla konia wynosi 25 g suchej rośliny i kilkakrotnie przewyższa dawkę leczniczą. U ludzi objawami zatrucia są: mdłości, wymioty, skurcze i paraliże, zaburzenia widzenia, a przy dużych dawkach śmierć spowodowana zatrzymaniem pracy serca.

Roślina lecznicza Surowiec zielarski: kwitnące ziele (Herba Adonidis vernalis) zawiera glikozydy kardenolidowe i flawonoidy (witeksyna, luteolina), w większych ilościach niż u miłka letniego. Działanie: uspokajające, przeciwobrzękowe i moczopędne, substancje zawarte w roślinie wzmacniają też mięsień sercowy i zwiększają siłę jego skurczu z równoczesnym zmniejszeniem ich częstotliwości. Zastosowanie: wewnętrznie stosuje się wyciągi alkoholowe przy osłabieniu mięśnia sercowego, przewlekłej niewydolności krążenia, nerwicy serca, miażdżycy naczyń wieńcowych. Leczenie może odbywać się tylko pod kontrolą lekarza. Ziele miłka należy do surowców silnie działających, nie wolno więc przekraczać zalecanych dawek preparatów, gdyż może to spowodować nudności, wymioty, zwolnienie akcji serca i inne objawy zatrucia. Przetwory z miłka stosuje się tylko z przepisu lekarza. Roślina ozdobna: chętnie sadzona w przydomowych ogródkach, w ogrodach skalnych, także w założeniach naturalistycznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-28 20:35:23]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=75855646. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.