Wirtualny atlas roślin: Podagrycznik pospolity / Aegopodium podagraria

Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Nazwa polska pochodzi od tego, że dawniej leczono nim dnę moczanową, potocznie zwaną podagrą. Nazwy zwyczajowe: barszlica, ger, giersz, kozia stopa, srocyna, śnitka, krzemionka.

Łodyga wzniesiona, górą rozgałęziająca się, naga lub krótko owłosiona, w środku pusta (dęta) i bruzdowana. Osiąga wysokość 50–100 cm. Pod ziemią czołgające się, silne kłącze o zgrubiałych węzłach, wytwarzające liczne rozłogi. Liście odziomkowe i dolne łodygowe są długoogonkowe, podwójnie trójlistkowe; środkowy listek jest największy. Poszczególne listki są niesymetrycznie jajowate, zaostrzone, pojedynczo lub podwójnie piłkowane, ogonkowe. Dolne liście pochwiasto osadzone na łodydze. Liście górne są pojedynczo trójdzielne. Charakterystyczną cechą gatunkową pozwalającą na rozróżnienie tego gatunku od innych, podobnych gatunków jest budowa ogonków liściowych. Na przekroju poprzecznym mają proste, lub słabo na zewnątrz wysklepione brzegi, rdzeń w środku i zawsze są gładkie. Kwiaty drobne kwiaty tworzą duże baldachy złożone, 12–13 szypułkowe, bez pokryw i pokrywek. W poszczególnych baldaszkach jest 12–20 pojedynczych kwiatów na równej długości szorstkich szypułkach. Kwiaty są obupłciowe lub męskie. Płatki korony białe lub jasnoróżowe, o wierzchołkach zagiętych do środka. Owoc rozłupnia rozpadająca się łatwo na dwie rozłupki o długości 3–5 mm i szerokości 1,2 mm. Mają one brunatną barwę i dwa, jaśniejsze żebra.

Biologia i występowanie

Rodzimy obszar jego występowania to Europa i zachodnia Azja. Występuje na obszarze od Francji na wschód, na północy sięga południowej Szwecji i Finlandii, na południu rośnie na Półwyspie Apenińskim, Bałkańskim, w Azji Mniejszej i na Kaukazie. W Azji sięga na wschodzie po Kazachstan i środkową Syberię. Został poza tym rozprzestrzeniony i jako gatunek zawleczony występuje w północno-zachodniej Europie (Wyspy Brytyjskie, Islandia), pospolicie na terenie USA i Kanady w Ameryce Północnej, w Azji poprzez obszary Rosji sięga po Wyspy Japońskie, obecny jest także w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą. Status we florze Polski: gatunek rodzimy. Rozwój Bylina, geofit i hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do lipca, kwiaty przedprątne, owadopylne. Silnie rozmnaża się wegetatywnie za pomocą kłączy. Nasiona kiełkują słabo. Masa 1000 owoców wynosi 2,4 g. Na jednej roślinie wyrasta średnio 2800 owoców. Siedlisko Wilgotne i świeże zarośla, lasy liściaste, ogrody, przydroża, nad brzegami wód. Często rośnie przy płotach. W uprawach rolniczych i ogródkach jest uporczywym chwastem, gdyż odtwarza się nawet z niewielkich fragmentów kłącza. Odznacza się przy tym ogromną siłą konkurencyjną w stosunku do innych gatunków, dzięki czemu szybko opanowuje teren. Często tworzy całe łany. Jest gatunkiem wskaźnikowym gleb bogatych w próchnicę i azot. Lubi miejsca zacienione. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Querco-Fagetea i All. Aegopodion podagrariae. Genetyka Liczba chromosomów 2n=22 (rzadko), 42, 44. Korelacje międzygatunkowe Na podagryczniku pospolitym pasożytują niektóre gatunki grzybów: Erysiphe heraclei powodujący chorobę zwaną mączniakiem prawdziwym, Mycosphaerella podagrariae wywołujący plamistość liści, szpetczak Protomyces macrosporus powodujący zniekształcenie liści, grzybopodobny lęgniowiec Plasmopara crustosa wywołujący mączniaka rzekomego i Puccinia aegopodii wywołująca rdzę. Na nadziemnych pędach żeruje pluskwiak Cavariella aegopodii, chrząszcze Chrysolina oricalcia, Phaedon tumidulus i Oomorphus concolor, liście minowane są przez larwy muchówek Phytomyza obscurella i Cryptaciura rotundiventris, w korzeniach żeruje larwa chrząszcza Liophloeus tessulatus. Na jego kwiatostanach zwykle przebywa wiele chrząszczy odżywiających się pyłkiem.

Roślina ozdobna Gatunek czasami uprawiany, głównie jako roślina okrywowa. Może rosnąć w miejscach zacienionych (np. pod drzewami). Używa się do tego celu przeważnie odmian ogrodowych o ozdobnych liściach. Dzięki bardzo ekspansywnemu wzrostowi szybko pokrywa teren, utrudniając rozwój chwastów. Odmiany ozdobne:'Bengt' – rośliny nie wytwarzające rozłogów, o liściach kędzierzawych, 'Variegata' – liście pstre, biało-zielone. Roślina jadalna Jako pożywienie wykorzystywali go starożytni Rzymianie, zjadany był w Szwecji, Szwajcarii, także w Polsce. Z młodych liści można na wiosnę sporządzać sałatkę o aromatycznym, nieprzyjemnym i gorzkim smaku, ale zawierającą cenne witaminy. Starsze liście można gotować. Według Łukasza Łuczaja nadaje się do spożycia tylko w ostateczności. Roślina kosmetyczna Ze świeżego ziela można sporządzać oczyszczające maseczki kosmetyczne. Działają one rozgrzewająco i poprawiają oddychanie skóry. Roślina lecznicza Dawniej leczono zielem dnę moczanową. Okładano nim także rany. Surowiec: ziele i korzeń zawierające m.in.: białka, tłuszcze, flawonoidy, karoteny, kwasy organiczne, sole mineralne, terpeny, olejki eteryczne, prowitaminę A, witaminę C. Działanie i zastosowanie: słabe uspokajające, moczopędne, przeciwzapalne. Herbatę z suszonych liści podagrycznika stosowano w leczeniu dny moczanowej, stanów zapalnych nerek i pęcherza, żylaków odbytu, pomocniczo w kamicy nerkowej oraz na poprawę przemiany materii. Świeże liście przyspieszają gojenie się ran. Roślina paszowa Pasza z tej rośliny jest nieszkodliwa dla zwierząt, jednak mało pożywna i wodnista. Bydło zjada ją niechętnie. Inne zastosowania Z wysuszonych kwiatostanów sporządzano dawniej barwnik do farbowania tkanin na cytrynowo.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 19:04:33]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985954. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.