Wirtualny atlas roślin: Bylica piołun / Artemisia absinthium

Bylica piołun (Artemisia absinthium L.), zwyczajowo nazywana także piołunem, psią rutą, absyntem, wermutem, bielicą piołunem, bilicą piołunem – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae Dum.). Piołun jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej. Występuje naturalnie na terenie Europy, Azji oraz Północnej Afryki. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie w innych rejonach. Po odkryciu Ameryki został tam zawleczony jako roślina uprawiana w celach leczniczych, gdzie zaczął się rozprzestrzeniać samorzutnie. Obecnie można go spotkać w stanie dzikim w Ameryce Północnej oraz Centralnej. W niektórych regionach Polski jest pospolity. Status gatunku we florze Polski: archeofit.

Łodyga bruzdkowana, z czasem jej nasada drewnieje, silnie rozkrzewiona, tworząca kępy, dorasta do około metra wysokości. Łodyga i liście mają srebrno-szare, filcowate owłosienie. Część łodygi z występującymi kwiatami jest zielonawoszara, owłosiona, o średnicy do 2,5 mm i ma zwykle 5 spłaszczonych, podłużnych bruzd. Roślina wytwarza krótkie, płytkie podziemne kłącza. Liście szarawe lub zielonawe liście są gęsto, obustronnie owłosione. Liście odziomkowe mają długie ogonki i trójkątną lub owalną dwu- lub trzykrotnie pierzastosieczną blaszkę o okrągławych lub lancetowatych odcinkach. Dolne liście łodygowe są mniej podzielone, liście szczytowe lancetowate. Kwiaty koszyczek – drobny, kulisty, zwisający, zawierający wyłącznie kwiaty rurkowate, drobne i żółte. Koszyczki są kuliste lub półkuliste, spłaszczone, o średnicy 2–4 mm, otoczone szarą, owłosioną okrywą z zewnętrznymi listkami równowąskimi, wewnętrznymi jajowatymi o tępych szczytach i błoniastych brzegach. Dno kwiatostanowe posiada bardzo długie plewinki, o długości do 1 mm lub dłuższe, z licznymi żółtymi, rurkowatymi, obupłciowymi kwiatami wielkości około 2 mm i kilkoma żółtymi kwiatami języczkowatymi. Koszyczki zebrane są w boczne grona, te z kolei tworzą rozłożystą wiechę złożoną. Owoce drobna, brązowo paskowana niełupka, bezżeberkowa.

Biologia i występowanie

Rozwój Bylina, chamefit. W pierwszym roku z nasiona wyrasta tylko różyczka liściowa, w następnym roślina wytwarza pęd. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty są przedprątne, bez miodników, zapylane przez błonkówki. Nasiona rozsiewane przez wiatr (anemochoria). Rozmnaża się także wegetatywnie przez kłącza. Siedlisko Roślina ruderalna. Dobrze rośnie w miejscach suchych i nasłonecznionych, porasta słoneczne i kamieniste zbocza, przydroża, rumowiska. Tereny kolejowe. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Onopordetalia, Ass. Potentillo-Artemisietum. Genetyka i zmienność Liczba chromosomów 2n = 18. W roku 1868 przez Antoniego Rehmana została opisana bylica piołun w odmianie pienińskiej (Artemisia absinthium L. var. calcigena Rehm.) występująca jako endemit w kilku populacjach na obszarze polskich Pienin. Oddziaływania międzygatunkowe Na pędach bylicy pasożytują niektóre gatunki grzybów: Puccinia tanaceti, Mycovellosiella ferruginea, Golovinomyces artemisiae, Phomopsis oblita.

Piołun wykorzystywany jest jako przyprawa. Znano ją już w starożytnym Egipcie (wspominana m.in. w papirusie Ebersa ok. 1550 r. p.n.e.), Grecji i Rzymie. Ze względu na intensywny gorzki smak i silny aromat jako przyprawę stosuje się go rzadko i w małych ilościach. W średniowieczu wykorzystywany był czasem do aromatyzowania piwa (w Bawarii używany był jako zamiennik chmielu) i miodów pitnych. Obecnie służy głównie do sporządzania gorzkich likierów żołądkowych i przy produkcji białych win aromatyzowanych ziołami – wermutów – oraz do aromatyzowania wódek. Najbardziej znanym alkoholem wyrabianym z piołunu jest absynt. Z racji wywoływania absyntyzmu absynt był zakazany w wielu krajach, m.in. Francji, Niemczech, Włoszech. Zakaz ten został złagodzony dzięki dyrektywie EWG z roku 1988 i sprowadza się dziś w wielu krajach do ograniczenia stężenia tujonu w sprzedawanym absyncie do 35 mg/l. W Maroku pija się herbatę z piołunem używanym jako zamiennik mięty w okresie zimowym.
Najczęściej piołun stosowano dla odstraszenia moli od ubrań a innych owadów od miejsc nocnego spoczynku, w którym to zastosowaniu miał dodatkową zaletę, gdyż wetknięty pod poduszki miał działać usypiająco. Dawniej dodawano wyciągów z piołunu do atramentu, by uchronić bardzo drogie wówczas książki przed myszami i owadami, a w pasiekach sadzono piołun dla zapobiegania chorobom pszczół. Używany był do barwienia tkanin, m.in. z wełny na żółto; a z dodatkiem soli albo siarczanu żelazowego na różne odcienie zieleni (oliwkowy i seledynowy). Dzięki atrakcyjnym liściom jest wykorzystywany w tworzeniu wiązanek i bukietów. Naparu z bylicy używano do usuwania tłuszczów i smarów z odzieży i ciała.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-29 01:57:06]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=74978050. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.