Marzanka barwierska Asperula tinctoria

Marzanka barwierska (Asperula tinctoria L.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych.

Łodyga 4-kanciasta, rozgałęziona, o wysokości 30-50(70) cm. Pod ziemią kłącze, z którego wyrasta jeden kwitnący pęd i kilka pędów płonnych. Liście równowąskie o szerokości 1-1,5 mm. Dolne zebrane po 4-6 w okółkach, górne naprzeciwległe. Kwiaty 3-krotne, drobne, wyrastające w rozgałęzionych widlasto kwiatostanach podobnych do wierzchotki. Korona kwiatów biała, gładka, o długości 3-4 mm. Podsadki i przysadki jajowate. Owoc o długości około 2 mm i gładkiej powierzchni.

Biologia i występowanie

Występuje w Europie i Rosji. W Polsce występuje na niżu, najliczniej na Pojezierzu Pomorskim, Mazurskim i w dolinie Wisły. W środkowej Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach, a w południowej na Dolnym Śląsku i w pasie wyżyn. W Karpatach jest bardzo rzadka. Podana była tylko z jednego stanowiska w Kąclowej w Beskidzie Niskim (1950 r.) i jednego w Pieninach na Macelaku (1894 r.). Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Występuje w świetlistych lasach i zaroślach i na ich obrzeżach. Rozmnaża się przez nasiona oraz wegetatywnie. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Seslerio-Scorzoneretum. Liczba chromosomów 2n = 44. Oprócz typowej formy gatunku w Czechach, Rumunii i na Węgrzech występuje podgatunek Asperula tinctoria subsp. hungarorum (Borbás ex Jáv.) Soó.

W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) gatunek uznany w Polsce za narażony na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU). W Pieninach w 1981 r. gatunku nie udało się odnaleźć, wątpliwe jest również jego występowanie w Kąclowej, gdyż jego siedliska zostały zabudowane. Gatunek ten należy więc uznać w polskiej części Karpat za wymarły.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 00:30:26]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62818647. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  • The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  • Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  • Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27]  (ang.).
  • Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  • Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • czerwiec
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
    • liczba płatków
      • płatki trzy i mniej
    • kwiatostan
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście wąskie i wydłużone
      • liście równowąske
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga czterokanciasta
      • łodyga gałęzista
  • cechy owoców
    • powierzchnia owocu
      • gładka
  • ogólne
    • roślina barwierska
    • bylina
  • siedlisko
    • zarośla
    • świetliste lasy