Wirtualny atlas roślin: Brzoza omszona / Betula pubescens

Brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh.) – gatunek drzewa liściastego z rodziny brzozowatych (Betulaceae Gray). Występuje w zachodniej, środkowej i północnej Europie, na Syberii i Kaukazie oraz na Grenlandii. W Polsce występuje na całym niżu, w górach jest rzadki.

Pokrój posiada owalną koronę. Gałęzie są uniesione ku szczytowi lub poziome. Dorasta do 28 m wysokości. Liście ciemnozielone na powierzchni górnej i jaśniejsze, zielonawoszare na powierzchni dolnej. Posiadają charakterystyczne, gęste, siateczkowate unerwienie. Nerwy są lekko brunatne lub prawie białe. Liście wykazują obecność nielicznych włosków gruczołowych i są lekko omszone na obu powierzchniach. Na dolnej powierzchni widoczne są małe kępki żółtawoszarych włosków, w miejscach rozgałęzień nerwów. Kształt jajowaty lub romboidalny. Szczyt nie jest wydłużony ani zaostrzony. W porównaniu z liśćmi brzozy brodawkowatej, są nieco mniejsze, grubsze i bardziej regularnie ząbkowane. Owoce drobne orzeszki, obustronnie uskrzydlone. Zebrane w walcowate, rozpadające się owocostany. Pień kora młodego drzewka ma fioletowoczerwoną barwę. Później staje się matowobiała. Łuszczy się płatami. Starsze okazy mają korę spękaną, wyglądającą na omszoną. Na pędach brak żywicznych brodawek lub występują one nielicznie. Pędy początkowo miękko owłosione, z czasem łysieją.

Biologia i występowanie

Siedlisko: lasy bagienne, w tym olsy. Spotykana na niżu aż po położenia górskie, w Alpach do 2000 m n.p.m. Rośnie na glebach wilgotnych, podmokłych, kwaśnych i piaszczystych. Unika miejsc o suchym podłożu. Mniej światłożądna niż brzoza brodawkowata. Odporna na mróz. Megafenerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis. Liczba chromosomów 2n = 56.

Surowiec zielarski Liść brzozy (Betulae folium) – całe lub połamane liście brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej, oraz ich mieszańców. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 1,5% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd. Zawiera ponadto do 3,2% saponin, kwasy organiczne, żywice, do 9% garbników katechinowych, sole mineralne, olejek eteryczny i związki trójterpenowe (folientriol, folientetraol). Działanie i zastosowanie Działa moczopędnie, odtruwająco i wzmacniająco. Jest stosowany przy kamicy nerkowej, przy obrzękach na tle krążeniowym, jako środek na porost włosów, a w medycynie ludowej – do wybielania skóry i przeciw piegom. W przewlekłych chorobach dróg moczowych, niewydolności nerek, przy gośćcu i przy łuszczycy stosuje się napar z liści, które zawierają szereg czynnych substancji, m.in. flawonoidy, garbniki, sole mineralne i związki żywiczne. Można nim przemywać też suchą i łuszczącą się skórę. Zbiór i suszenie Liście zrywa się młode, gdy są jeszcze lepkie i suszy w warunkach naturalnych w cieniu. Po wysuszeniu liście mają słaby, przyjemny zapach i gorzkawy, ściągający smak. Korę zbiera się wiosną z młodych, ściętych pni i gałązek, zdziera się elastyczną białą część zewnętrzną. Pączki pozyskuje się wczesną wiosną, gdy są dobrze nabrzmiałe, z drzew ściętych w czasie czyszczeń, i suszy w temperaturze 25 – 30 °C. Wysuszone pączki są lepkie, na przekroju jasnozielone, o silnym balsamicznym zapachu i gorzkawym smaku.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-01-22 00:01:38]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=69350678. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.