Wirtualny atlas roślin: Lnicznik właściwy / Camelina alyssum

Lnicznik właściwy, l. cuchnący (Camelina alyssum (Mill.) Thell) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Występował w strefie klimatu umiarkowanego w Europie i na Syberii Zachodniej jako chwast upraw lnu. Obecnie w Polsce, a być może w całym swoim zasięgu jest gatunkiem wymarłym. We florze Polski klasyfikowany był jako archeofit.

Liście eliptycznopodługowate lub eliptycznolancetowate, całobrzegie do pierzastosiecznych, cienkie. Liście łodygowe strzałkowate w nasadzie, siedzące. Liście odziomkowe na ogonkach. Kwiaty korona złożona z czterech jasnożółtych płatków długości 4-5 mm. Kwiatostan w formie grona. Okres kwitnienia trwa od czerwca do lipca. Łodyga wzniesiona, o wysokości od 50 do 100 cm, zazwyczaj nierozgałęziająca się lub rozgałęziona (zwłaszcza w górnej części), naga lub pokryta nielicznymi, rozgałęzionymi włoskami. Owoce łuszczynki w kształcie od gruszkowatych do okrągławych, grube, długości 6,5 do 12 mm, znajdują się na szypułkach odstających o 40 do 110 stopni od osi kwiatostanu. Nasiona zaokrąglone, spłaszczone, długości 1,5-2,9 mm, czerwonawe.

Biologia i występowanie

Pierwotny zasięg występowania gatunku obejmował kontynent europejski z wyjątkiem jego skrajnie zachodnich, północnych i południowych części. Izolowane stanowiska znane były ponadto z zachodniej Syberii. W Polsce występował na terenie całego kraju z wyjątkiem wyższych położeń górskich. Lnicznik właściwy został również zawleczony do Stanów Zjednoczonych (stany: Montana, Dakota Północna, Dakota Południowa, Wyoming, Kalifornia i Kolorado) oraz Kanady (prowincje: Manitoba, Saskatchewan i Alberta), gdzie stwierdzano jego stanowiska na polach uprawnych, przydrożach oraz preriach. Obecność gatunku w centralnej części Północnej Ameryki nie została jednak potwierdzona w okresie ostatnich 50 lat, a przynajmniej cześć historycznych stanowisk podawana była na podstawie błędnie oznaczonych okazów lnicznika siewnego. Ponadto zawleczony został do Ameryki Południowej (Chile – Region Metropolitalny; Argentyna – prowincje Buenos Aires i Santa Fe), Nowej Zelandii i Australii, gdzie stwierdzany był co najmniej dwukrotnie w południowej części kontynentu (w 1919 r. w okolicach Penoli oraz w 1945 r. niedaleko miejscowości Goolwa w pobliżu ujścia wód jeziora Alexandrina do morza) oraz na Tasmanii.
Chwast jednoroczny zaliczany do tzw. „specjalistów lnowych”, ściśle związany z uprawami tej rośliny na suchych, ciepłych i nasłonecznionych stanowiskach na niżu oraz w górach do wysokości 1100 m n.p.m.. Sporadycznie obserwowano jego przenikanie do upraw zbożowych, a na Dolnym Śląsku był w latach trzydziestych XX wieku stwierdzony na terenach kolejowych w okolicach miejscowości Krzywina. W fitosocjologii gatunek charakterystyczny dla związku Lolio-Linion oraz należącego do niego zespołu roślinnego Spergulo-Lolietum remoti. Roślina speirochoryczna - nasiona rozprzestrzeniane były wraz z materiałem siewnym lnu. Liczba chromosomów 2n=40.

Archeofit zaliczany do grupy archaeophyta anthropogena – taksonów powstałych pod wpływem działalności człowieka. Gatunek wyodrębnił się na skutek długotrwałej presji selekcyjnej związanej ze specyficzną techniką i rytmiką tradycyjnych upraw lnu, a taksonem wyjściowym był prawdopodobnie lnicznik siewny. Nasiona omawianego gatunku odnotowano w wykopaliskach archeologicznych na terenie Polski.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2018-12-04 19:59:14]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=52631678. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Zając A., Zając M., Methodical problems in distinguishing the group of archaeophytes. W: Kącki Z., Stefańska-Krzaczek E. (red.), Synantropizacja w dobie zmian różnorodności biologicznej. Acta Botanica Silesiaca 6, 2011, str. 55-62. (ang.). [dostęp 2012-06-28].
Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
Śliwiński M., Dajdok Z.: Camelina alyssum (Brassicaceae) na Dolnym Śląsku - wymarły chwast upraw lnu. Acta Botanica Silesiaca, Supplementum, 2011.
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Atlas of Living Australia - Sharing biodiversity knowledge (www.ala.org.au) (ang.). [dostęp 2012-06-22].
Francis A., Warwick S. I., The Biology of Canadian Weeds. 142. Camelina alyssum (Mill.) Thell.; C. microcarpa Andrz. ex DC.; C. sativa (L.) Crant. Canadian Journal of Plant Science vol 89 (4), 2009, str. 791-810 (ang.). [dostęp 2012-06-28].
"Jak to ze lnem było - ochrona bioróżnorodności i tradycji" – strona informacyjna projektu (www.paz.most.org.pl) (pol.). [dostęp 2012-06-22].
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14342-8.
Zarzycki K. (red.) Kaźmierczakowa R.: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
Instituto de Botánica Darwinion - Flora del Conosur Catálogo de las Plantas Vasculares (www2.darwin.edu.ar) (hiszp.). [dostęp 2012-06-28].
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, 2005. ISBN 83-01-14439-4.
Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 471. ISBN 83-214-1305-6.
Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B.,. Extinct and endangered archeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 13, s. 17-24, 2009.
Kornaś J., Rośliny naczyniowe Gorców. Uzupełnienie I – Vascular plants of the Gorce Mts. (Polish Western Carpathians) Supplement I. Fragmenta Floristica et Geobotanica IX (2), 1963. (pol.). [dostęp 2012-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-27].
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001- .... [dostęp 2010-05-13].
David E. Boufford i inni.: Flora of North America. North of Mexico. Volume 7. Magnoliophyta: Salicaceae to Brassicaceae. New York Oxford: Oxford University Press, 2010. ISBN 978-0-19-531822-7.
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

	ogólne	chwast
	barwa kwiatów	płatki żółte
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	kwiatostan
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	grono
	liczba płatków	płatki cztery
	kształt blaszki	liście jajowate
	kształt blaszki	liście lancetowate
	kształt blaszki	liście eliptycznolancetowate
	kształt blaszki	liście strzałkowate
	ulistnienie	bezogonkowe
	ulistnienie	u dołu łodygi lub odziomkowe
	ulistnienie	całobrzegie
	ulistnienie	liście pierzaste
	kolor owoców	czerwone
	rodzaj owoców	kuliste
	rodzaj owoców	łuszczyna
	wygląd łodygi	łodyga gałęzista
	wygląd łodygi	łodyga owłosiona
	wygląd łodygi	łodyga gładka
	wygląd łodygi	łodyga wzniesiona
	szacowana wysokość łodygi	od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)