Wirtualny atlas roślin: Lnicznik właściwy / Camelina alyssum

Lnicznik właściwy, l. cuchnący (Camelina alyssum (Mill.) Thell) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Występował w strefie klimatu umiarkowanego w Europie i na Syberii Zachodniej jako chwast upraw lnu. Obecnie w Polsce, a być może w całym swoim zasięgu jest gatunkiem wymarłym. We florze Polski klasyfikowany był jako archeofit.

Łodyga wzniesiona, o wysokości od 50 do 100 cm, zazwyczaj nierozgałęziająca się lub rozgałęziona (zwłaszcza w górnej części), naga lub pokryta nielicznymi, rozgałęzionymi włoskami. Liście eliptycznopodługowate lub eliptycznolancetowate, całobrzegie do pierzastosiecznych, cienkie. Liście łodygowe strzałkowate w nasadzie, siedzące. Liście odziomkowe na ogonkach. Kwiaty korona złożona z czterech jasnożółtych płatków długości 4-5 mm. Kwiatostan w formie grona. Okres kwitnienia trwa od czerwca do lipca. Owoce łuszczynki w kształcie od gruszkowatych do okrągławych, grube, długości 6,5 do 12 mm, znajdują się na szypułkach odstających o 40 do 110 stopni od osi kwiatostanu. Nasiona zaokrąglone, spłaszczone, długości 1,5-2,9 mm, czerwonawe.

Biologia i występowanie

Pierwotny zasięg występowania gatunku obejmował kontynent europejski z wyjątkiem jego skrajnie zachodnich, północnych i południowych części. Izolowane stanowiska znane były ponadto z zachodniej Syberii. W Polsce występował na terenie całego kraju z wyjątkiem wyższych położeń górskich. Lnicznik właściwy został również zawleczony do Stanów Zjednoczonych (stany: Montana, Dakota Północna, Dakota Południowa, Wyoming, Kalifornia i Kolorado) oraz Kanady (prowincje: Manitoba, Saskatchewan i Alberta), gdzie stwierdzano jego stanowiska na polach uprawnych, przydrożach oraz preriach. Obecność gatunku w centralnej części Północnej Ameryki nie została jednak potwierdzona w okresie ostatnich 50 lat, a przynajmniej cześć historycznych stanowisk podawana była na podstawie błędnie oznaczonych okazów lnicznika siewnego. Ponadto zawleczony został do Ameryki Południowej (Chile – Region Metropolitalny; Argentyna – prowincje Buenos Aires i Santa Fe), Nowej Zelandii i Australii, gdzie stwierdzany był co najmniej dwukrotnie w południowej części kontynentu (w 1919 r. w okolicach Penoli oraz w 1945 r. niedaleko miejscowości Goolwa w pobliżu ujścia wód jeziora Alexandrina do morza) oraz na Tasmanii.
Chwast jednoroczny zaliczany do tzw. „specjalistów lnowych”, ściśle związany z uprawami tej rośliny na suchych, ciepłych i nasłonecznionych stanowiskach na niżu oraz w górach do wysokości 1100 m n.p.m. Sporadycznie obserwowano jego przenikanie do upraw zbożowych, a na Dolnym Śląsku był w latach trzydziestych XX wieku stwierdzony na terenach kolejowych w okolicach miejscowości Krzywina. W fitosocjologii gatunek charakterystyczny dla związku Lolio-Linion oraz należącego do niego zespołu roślinnego Spergulo-Lolietum remoti. Roślina speirochoryczna - nasiona rozprzestrzeniane były wraz z materiałem siewnym lnu. Liczba chromosomów 2n=40.

Archeofit zaliczany do grupy archaeophyta anthropogena – taksonów powstałych pod wpływem działalności człowieka. Gatunek wyodrębnił się na skutek długotrwałej presji selekcyjnej związanej ze specyficzną techniką i rytmiką tradycyjnych upraw lnu, a taksonem wyjściowym był prawdopodobnie lnicznik siewny. Nasiona omawianego gatunku odnotowano w wykopaliskach archeologicznych na terenie Polski.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2019-09-01 22:26:19]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=52631678. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14342-8.
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001- .... [dostęp 2010-05-13].
Atlas of Living Australia - Sharing biodiversity knowledge (www.ala.org.au) (ang.). [dostęp 2012-06-22].
David E. Boufford i inni.: Flora of North America. North of Mexico. Volume 7. Magnoliophyta: Salicaceae to Brassicaceae. New York Oxford: Oxford University Press, 2010. ISBN 978-0-19-531822-7.
Instituto de Botánica Darwinion - Flora del Conosur Catálogo de las Plantas Vasculares (www2.darwin.edu.ar) (hiszp.). [dostęp 2012-06-28].
"Jak to ze lnem było - ochrona bioróżnorodności i tradycji" – strona informacyjna projektu (www.paz.most.org.pl) (pol.). [dostęp 2012-06-22].
Zając A., Zając M., Methodical problems in distinguishing the group of archaeophytes. W: Kącki Z., Stefańska-Krzaczek E. (red.), Synantropizacja w dobie zmian różnorodności biologicznej. Acta Botanica Silesiaca 6, 2011, str. 55-62. (ang.). [dostęp 2012-06-28].
Kornaś J., Rośliny naczyniowe Gorców. Uzupełnienie I – Vascular plants of the Gorce Mts. (Polish Western Carpathians) Supplement I. Fragmenta Floristica et Geobotanica IX (2), 1963. (pol.). [dostęp 2012-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Zarzycki K. (red.) Kaźmierczakowa R.: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, 2005. ISBN 83-01-14439-4.
Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 471. ISBN 83-214-1305-6.
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
Śliwiński M., Dajdok Z.: Camelina alyssum (Brassicaceae) na Dolnym Śląsku - wymarły chwast upraw lnu. Acta Botanica Silesiaca, Supplementum, 2011.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-27].
Zając M., Zając A., Tokarska-Guzik B.,. Extinct and endangered archeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 13, s. 17-24, 2009.
Francis A., Warwick S. I., The Biology of Canadian Weeds. 142. Camelina alyssum (Mill.) Thell.; C. microcarpa Andrz. ex DC.; C. sativa (L.) Crant. Canadian Journal of Plant Science vol 89 (4), 2009, str. 791-810 (ang.). [dostęp 2012-06-28].