Wirtualny atlas roślin: Centuria nadobna / Centaurium pulchellum

Centuria nadobna, centuria czerwona, tysięcznik czerwony (Centaurium pulchellum) – gatunek z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae). Występuje w Europie, Azji i Afryce. W Polsce spotykana od niżu po regiel dolny, objęta ochroną.

Łodyga dorasta przeciętnie od 5 do 15 cm wysokości i przeważnie jest rozgałęziona na całej wysokości, naga, 4-kanciasta. Liście nie wydaje rozety (różyczki liści w nasadzie), tylko pęd pokryty podługowatojajowatymi liśćmi łodygowymi. Są siedzące, ustawione parami, 3–5 nerwowe i zaostrzone (przynajmniej górne), dorastają do 15(20 mm długości, całobrzegie. Kwiaty czerwone kwiaty skupione w luźne dwuramienne wierzchotki. Płatki mają ukośnie wzniesione łatki, a rąbek korony jest lejkowato zagłębiony. Owoce podłużna Torebka długości 7–10 mm z licznymi, drobnymi nasionami.

Biologia i występowanie

Występuje w Europie, Azji i Afryce. W Polsce w rozproszeniu na niżu, w pasie wyżyn aż po regiel dolny. Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na wilgotnych łąkach, przydrożach, polach, ugorach i namuliskach. Poza tym na brzegach jezior, stawów oraz na solniskach śródlądowych i przybrzeżnych. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Isoeto-Nanojuncetea i gatunek wyróżniający dla zbiorowiska Centaurium pulchellum-Pottia.

Centuria nadobna jest rośliną leczniczą, wykorzystywaną wyłącznie w medycynie ludowej. Surowcem zielarskim jest ziele, z którego wyodrębnić można alkaloidy, ponadto występują w nim gorycze i związki żywicowe. Medycyna ludowa zaleca stosowanie odwaru z ziela (20 gramów na 1 litr wody) w zaburzeniach trawienia, bezsoczności, niedokwasocie, oraz przy przeroście gruczołu krokowego.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-07 00:47:46]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62548881. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 197, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
Centaurium pulchellum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-30] (ang.).
Centaurium pulchellum (Sw.) Hayek ex Hand.-Mazz. et al. (ang.). W: Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2014-11-17].
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.