Świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum

Świerząbek orzęsiony, świerząbek kosmaty (Chaerophyllum hirsutum L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny selerowatych. Występuje w środkowej i południowej Europie, w tym także w Polsce. Rośnie głównie w górskich ziołoroślach, występując na niżu zasiedla zwykle lasy łęgowe.

Pokrój roślina zielna z walcowatym, brunatnym, u starszych roślin rozgałęzionym kłączem. Wyrasta z niego wzniesiona lub podnosząca się łodyga osiągająca wysokość od 20 do 120 cm. Łodyga jest obła i bruzdowana, dęta, zwykle szorstko owłosiona (rzadziej występują rośliny nagie opisane jako var. glabrum), nie zgrubiała pod węzłami. Liście dolne liście długoogonkowe, górne siedzące i pochwiaste. Blaszki trójkątne lub pięciokątne w zarysie, 2–4 razy pierzasto złożone i trójdzielnie złożone. Listki lancetowate, pierzastowrębne i ząbkowane, ząbki z ostrzem na końcu. Blaszki są owłosione tylko od dołu, czasem tylko na nerwach. Kwiaty zebrane w baldaszki, a te skupione po 6–20 tworzą dość gęste i wypukłe baldachy złożone. Szypułki baldaszków są gładkie i nierównej długości. U nasady baldachu pokryw brak lub są nieliczne i szybko odpadające. Pokrywki u nasady baldaszków są liczne (5–10), lancetowate, obłonione i orzęsione na brzegu, na wierzchołku odwijają się. Płatki korony są białe lub zaróżowione, odwrotnie sercowate i na szczycie wycięte i tamże z łatką zagiętą do wnętrza kwiatu. Płatki są na brzegu orzęsione. Owoce rozłupnie wydłużone, osiągające do 2 cm długości i 0,3 cm szerokości, wąskostożkowate lub walcowate, prążkowane podłużnie (z jaśniejszymi żebrami i ciemniejszymi bruzdami).

Biologia i występowanie

Zasięg obejmuje południową Europę od Hiszpanii po północno-zachodnią część Kaukazu, na północy sięga do Niemiec, Polski i zachodnich krańców Rosji. Jako gatunek introdukowany rośnie także w Danii i Wielkiej Brytanii. W Polsce gatunek jest pospolity w Karpatach i Sudetach oraz na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej. Dalej na północ rośnie bardzo rozproszony – m.in. w Puszczy Białowieskiej, na Pojezierzu Litewskim, Mazurskim (zwłaszcza nad środkową Łyną i Pasłęką) oraz Wschodniopomorskim (głównie w dorzeczu Raduni). Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia. Na obszarach górskich rośnie głównie w ziołoroślach, podczas gdy na niżu spotykana jest zwykle w lasach łęgowych. Poza tym rośnie na wilgotnych łąkach, w wilgotnych zaroślach i na brzegach wód. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Poa nemoralis-Arabidetum alpinae.

Odmiana uprawna 'Rosea' bywa sadzona w ogrodach naturalistycznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-29 10:28:36]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=74132450. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • maj
      • czerwiec
      • lipiec
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki różowe
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • od kolana do pasa (60 < x < 100 cm)
      • od pasa do wysokości człowieka (100 < x < 200 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga szorstka
      • łodyga owłosiona
      • łodyga gładka
  • ogólne
    • roślina użytkowa
    • bylina
  • siedlisko
    • wilgotne lasy
    • Sudety