Chamedafne północna Chamaedaphne calyculata

Pokrój zimozielona krzewinka lub niewielki krzew dorastający do wysokości około 80 cm. Roślina ta posiada 2 typy pędów. Pędy wzniesione, najczęściej łukowato wygięte osiągające przeważnie długość około 50 cm, rzadziej dochodzące do wysokości 80 – 90 cm. Pędy płożące się są dłuższe, osiągają często granicę 100 cm lub rzadziej ponad metr. Pędy chamedafne północnej są przeważnie słabo rozgałęzione. Liście ulistnienie skrętoległe, liście eliptyczne lub podługowate, ostro zakończone, drobno ząbkowane, podobne do liści wierzby kruchej. Mają szerokość 5–15 mm i na spodniej stronie pokryte są brązowymi łuskami. Są skórzaste i zimozielone. Kwiaty zebrane w jednostronne, zwieszające się z gałązek grona. Wyrastają pojedynczo na krótkich szypułkach w kątach liści. Kwiaty obupłciowe, 5-krotne, o niezrośniętych działkach kielicha. Korona zrosłopłatkowa, beczułkowatego kształtu, biała, o długości 4–7 mm. Pylniki 10 pręcików otwierają się szczeliną na dzióbku. Słupek pojedynczy, górny. Owoc pękająca 5 klapami torebka. Nasiona są małe, do około 1 mm długości, gładkie i jasnobrązowe. Ich kształt jest nieregularny, owalno–jajowaty.

Biologia i występowanie

Chamedafne północna należy do gatunków mających zasięg cyrkumborealny. Występuje ona w subarktycznej i borealnej strefie Azji, Ameryki Północnej oraz Europy. Na obszarze Europy zasięg zwarty występuje na terenie Finlandii, krajów nadbałtyckich oraz północnej Rosji i Białorusi. Południowo-zachodni kraniec zasięgu europejskiego biegnie przez Litwę i Polskę. Stanowiska w tych krajach są nieliczne, a populacje często szczątkowe. Gatunek ten tworzy duże i zwarte populacje na obszarze tundry. Jest bardzo pospolita na dalekiej północy, np. na Syberii i w Skandynawii. W Polsce jest reliktem polodowcowym i jest bardzo rzadka, występuje jedynie w nielicznych miejscach w północno-wschodniej części kraju. Przez Polskę przebiega południowa granica jej zasięgu, najdalej na południe wysunięte są jej dwa stanowiska w Kampinoskim Parku Narodowym. Najdalej na zachód wysuniętym stanowiskiem chamedafne jest torfowisko Sicienko (dawniej zwane Sarnim Bagnem) w Drawieńskim Parku Narodowym, na którym rośnie ok. 3 tys. okazów tej rzadkiej rośliny. Krzewinkę odkryto na tym terenie w 1973 r. Początkowo objęto ją ochroną rezerwatową, a po utworzeniu Drawieńskiego Parku Narodowego rezerwat przekształcono w obszar ochrony ścisłej. Badania przekroju wykazały, że rośnie ona tutaj nie dawniej niż od 100–200 lat. Roślina wieloletnia. W warunkach naturalnych generatywne rozmnażanie chamedafne północnej zachodzi rzadko. Kiełkowaniu sprzyja co prawda wysoka wilgotność torfowisk, ale uniemożliwia je ograniczony przez mchy dostęp światła będącego jednym z czynników przełamujących spoczynek. Liczba siewek jest też regulowana podczas zimy, gdyż są one wrażliwe na mróz. Roślina ta jest przedstawicielem chamefitów zdrewniałych. Jako acidofil wymaga podłoża kwaśnego, stale wilgotnego, którego odczyn wynosi poniżej pH 5. Preferuje stanowiska odkryte, słoneczne, rzadziej występuje w zacienieniu. Stopień nasłonecznienia wywiera bezpośredni wpływ na typ formacji występującej na danym terenie. Na otwartych miejscach pędy tworzą gęste kępy, często o dość dużej powierzchni. W obrębie strefy ekotonu (pomiędzy lasem a torfowiskiem) zarośla przyjmują kształt smugi. Przy wysokim zacienieniu, głównie w borach bagiennych roślina występuje w postaci rozrzuconych po terenie pojedynczych pędów. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Przez nasiona rozmnaża się jednak rzadko, głównie rozmnaża się wegetatywnie. Roślina trująca.