Wirtualny atlas roślin: Szczwół plamisty / Conium maculatum

Szczwół plamisty (Conium maculatum L.) – gatunek trującej rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Nazwy potoczne: pietrasznik plamisty, psia pietruszka, świńska wesz, weszka, szaleń plamisty i inne.

Pokrój w pierwszym roku powstaje odziomkowa rozeta liści, w drugim pęd kwiatostanowy. Korzeń jest wrzecionowaty i biały lub żółtawobiały. Łodyga osiąga od 0,5 do 2,5 m wysokości (zwykle do 1,8 m), rozgałęziona w górnej części, jest owoszczona (sinawa), z czerwonawymi lub brudnofioletowymi plamami (zwłaszcza w dolnej części, ale też zdarzają się rośliny o łodydze całej zielonej i nieplamistej). Łodyga jest dęta, tylko w węzłach pełna, sztywna, wyprostowana, delikatnie żeberkowana (w górnej części wyraźniej). Liście ogonkowe, z wierzchu ciemnozielone, od spodu jaśniejsze, odziomkowe i łodygowe podobne, nagie, w zarysie trójkątne lub trójkątnie jajowate, 2–4-krotnie pierzaste, o głęboko wcinanych, jajowatych odcinkach. Poszczególne łatki są jajowato-lancetowate (zdarzają się formy o łatkach wąskich, nawet równowąskich), na wierzchołku z krótkim, białawym ostrzem. Dolne liście osiągają do 0,6 m długości i 0,4 m szerokości. Kwiaty zebrane w baldaszki, a te w liczbie 5–20 w baldachy złożone. Szypułki baldachów złożonych i baldaszków od wewnątrz są nieco szorstkie. Pokrywę tworzy 3–7 listków, jajowato lancetowatych i odwiniętych. Pokrywki w liczbie 3–7 wyrastają jednostronnie u nasady baldaszków, są jajowato lancetowate, wąsko obłonione, nagie i zrośnięte nasadami. Brzeg kielicha bez działek. Płatki korony białe odwrotnie sercowate, słabo wycięte, z łatkami zagiętymi do wnętrza kwiatu, do 1,5 mm długości i 1 mm szerokości. Owoce zielonawoszare, po dojrzeniu żółtawe lub brązowe, okrągławe i jajowate rozłupnie do 3,5 mm długości, do 2 mm szerokości i ok. 1,3 mm grubości, rozpadające się na dwie rozłupki o jednym boku spłaszczonym. Owoce mają 5 pełnych, falisto karbowanych żeber bez smug; na szczycie ze spłaszczonym krążkiem miodnikowym i dwiema odgiętymi szyjkami słupka.

Biologia i występowanie

Występuje w północnej Afryce (od Maroka po Libię oraz w Etiopii), w zachodniej Azji (sięgając na wschodzie po zachodnie krańce Chin i Indii) oraz w niemal całej Europie bez jej północnych krańców. Jako gatunek zawleczony i zdziczały występuje w Norwegii i na Wyspach Brytyjskich, na Syberii, w Japonii, w południowej Afryce, w Australii i Nowej Zelandii, w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej. W polskiej florze jest archeofitem rozpowszechnionym na całym obszarze kraju, ale nierównomiernie – rzadki jest np. na obszarach górskich i Wyżynie Małopolskiej, a częściej spotykany w województwie lubelskim, zachodniej części zachodniopomorskiego i lubuskiego. Roślina ruderalna – rośnie w ogrodach, na odłogach, przydrożach, przytorzach, rumowiskach i śmietniskach. Preferuje miejsca ocienione i wilgotne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Artemisetalia, Ass. Lamio albi-Conietum.

Kwitnące ziele wykorzystywane jest do wytwarzania preparatów stosowanych w homeopatii.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-29 12:37:01]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=74497607. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.