Wirtualny atlas roślin: Kokorycz drobna / Corydalis pumila

Kokorycz drobna, kokorycz skąpokwiatowa (Corydalis pumila (Host) Rchb.) – gatunek rośliny z rodziny makowatych. Występuje w Europie Środkowej i ma niewielki, porozrywany zasięg. W Polsce jest gatunkiem rzadko spotykanym i tylko w zachodniej części kraju. Rośnie głównie w żyznych lasach liściastych, rzadko na cmentarzach i w parkach. Pęd nadziemny rozwija się tylko przez dwa miesiące wczesną wiosną. Jako gatunek bardzo rzadki i tracący stanowiska podlega w Polsce ochronie prawnej.

Pokrój większą część roku roślina spędza w postaci bulwy pod powierzchnią gruntu i tylko na około dwa miesiące wiosenne rozwija pojedynczy liść lub pęd wyrastający na 5–15 (rzadziej 20) cm nad powierzchnię gruntu. Pęd jest nagi, cienki, pod powierzchnią gruntu ze skróconymi węzłami i łuskowatymi 5–7 katafilami, a nad powierzchnią z pojedynczym, największym katafilem. W jego kącie znajduje się pąk, z którego rozwija się czasem odgałęzienie pędu. Rzadko na tym odgałęzieniu rozwijają się kwiaty, na przykład gdy główny pęd zostanie uszkodzony. Liście dwa (rzadko trzy) na głównym pędzie, na długich ogonkach, z blaszką w zarysie okrągło trójkątną, podwójnie lub potrójnie trójdzielną. Listki szerokojajowate, podługowate, tępe. Wszystkie liście nagie. Kwiaty zebrane w 1–9 kwiatowy (najczęściej 2–6), na wierzchołku zwisły kwiatostan. Poszczególne liliowopurpurowe kwiaty wyrastają na krótkich szypułkach (do 2 mm długości) w kątach głęboko dłoniasto wcinanych przysadek, mających od 4 do 7 łatek. Kwiaty są wyraźnie grzbieciste i mają długość 12–16 mm. Dwie działki kielicha szybko opadają. Cztery płatki korony ułożone są w dwóch okółkach. Płatki zewnętrznego okółka tworzą górną i dolną wargę, przy czym ta pierwsza wyciągnięta jest z tyłu w długą ostrogę. Płatki wewnętrznego okółka tworzą dwa boczne skrzydełka. Pręciki tworzą dwie grupy (górną i dolną), z których każda składa się z jednego pręcika z dwoma pylnikami i przyrośniętych nitkami do niego dwóch bocznych, krótszych pręcików z pojedynczymi pylnikami. U nasady górnej grupy pręcików znajdują się miodniki wydzielające nektar, gromadzący się w ostrodze. Zalążnia jest górna, podługowata, jednokomorowa, ale powstaje z dwóch owocolistków. Zawiera od 5 do 15 (najczęściej od 8 do 12) zalążków kampylotropowych ułożonych marginalnie. Zalążnia zwieńczona jest długą szyjką na szczycie rozwidloną. Owoce torebki jajowato lancetowate, na obu końcach równomiernie zwężone, osiągające ok. 22 mm długości, osadzone na wielokrotnie od nich krótszych trzonkach (o długości 1–2 mm). Otwierają się dwiema klapami, które pozostają zielone, rzadko są lekko czerwonawe. Nasiona w liczbie 5–12 na naprzemiennie umocowane do obu klap torebki. Mają kształt kulisty i średnicę 1,5–2 mm. Łupina nasienna jest czarna i gładka, na jej powierzchni znajduje się wygięty, biały elajosom. W czasie owocowania szczytowa część pędu zwisa lub pokłada się. Pojedyncza roślina zawiązuje zwykle od 10 do 60 nasion.

Biologia i występowanie

Gatunek ma stosunkowo niewielki i porozrywany zasięg występowania obejmujący Europę Środkową od południowej Skandynawii po Sardynię, środkową część Półwyspu Apenińskiego i północną Grecję. Częściej spotykany jest w takich centrach występowania jak: południowa Szwecja, rejon gór Harz w Niemczech, zachodnie Węgry. Na pozostałym obszarze stanowiska gatunku są zwykle nieliczne i rozproszone. W Polsce występuje w zachodniej części kraju i na ogół jest rośliną bardzo rzadką. Najwięcej stanowisk stwierdzono w dorzeczu górnej i środkowej Parsęty oraz jej dopływów Wogry i Dębnicy na Pomorzu Zachodnim (około 20), poza tym w Wielkopolsce w rejonie Śremu, Borku Wielkopolskiego i w dorzeczu Lutyni. Najliczniejsza populacja gatunku występuje w okolicy miejscowości Kamieniec nad Dolną Odrą (teren rezerwatu przyrody Kamienieckie Wąwozy im. prof. Janiny Jasnowskiej). Inne rozproszone stanowiska gatunku to: dolina Krępieli na Pomorzu Zachodnim, okolice miejscowości Owczary w województwie lubuskim, Borek i Jeżewo w województwie kujawsko-pomorskim, Kowanówko i Sulmierzyce w Wielkopolsce, Głogów i Wrocław na Dolnym Śląsku. Na licznych stanowiskach podawanych dawniej gatunek nie został odnaleziony w ostatnich latach, np. w Świnoujściu i Połchowie na Pomorzu Zachodnim, w rejonie Słubic, Krosna Odrzańskiego i Sławy w województwie lubuskim.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 21:11:29]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72268742. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.