Wirtualny atlas roślin: Pępawa różyczkolistna / Crepis praemorsa

Pępawa różyczkolistna Crepis praemorsa (L.) Turcz. – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych.

Łodyga wzniesiona, pojedyncza, nieulistniona, o wysokości 15-60 cm. Jest krótko owłosiona. Pod ziemią krótkie i ucięte kłącze Liście wszystkie liście zebrane w różyczkę. Są podłużnie odwrotnie jajowate, o tępo ząbkowanych brzegach. Kwiaty wszystkie języczkowate, zebrane w drobne koszyczki tworzące wiechę lub grono. Zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne listki okrywy są krótko owłosione i przylegające. Kwiaty jasnożółte, puch kielichowy o włoskach dłuższych od okrywy. Owoce bez dzióbka, lub z bardzo krótkim dzióbkiem i 10-13 żeberkami.

Biologia i występowanie

Występuje w Europie i na Syberii Zwarty zasięg występowania obejmuje większość Europy (bez krańców północnych, zachodnich i obszarów nad Morzem Śródziemnym) oraz Syberię Zachodnią po południową część Niziny Zachodniosyberyjskiej. Istnieją też stanowiska rozproszone, poza obszarem zwartego zasięgu. W Polsce występuje na całym obszarze, ale rzadko; najliczniej na Pojezierzu Pomorskim, w Dolinie Dolnej Wisły, w paśmie wyżyn i na Przedgórzu Sudeckim. W Karpatach potwierdzono jej występowanie tylko na dwu stanowiskach; polany Zaosice i Wyrobek w Pieninach. Trzy pozostałe (na Pogórzu Wielickim, Pogórzu Rożnowskim i w okolicach Przemyśla) nie zostały potwierdzone. Bylina, hemikryptofit. Preferuje stanowiska słoneczne. Kwitnie w maju i czerwcu, jest owadopylna. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Rośnie na suchych murawach, i suchych torfiastych łąkach, w świetlistych lasach i zaroślach. Liczba chromosomów 2n = 8. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Festuco-Brometea.

Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony). Według klasyfikacji IUCN z 2001 gatunek krytycznie zagrożony w polskich Karpatach (kategoria CR). Na stanowiskach w Karpatach jest zagrożona albo z powodu użytkowania gospodarczego łąk, na których występuje, albo z powodu nieużytkowania, gdyż powoduje to zarastanie polan lasem (jak np. na polanie Zaosice w Pieninach). Na polanie Wyrobek prowadzona jest ochrona czynna – jest regularnie koszona, dzięki czemu nastąpiło ustabilizowanie warunków siedliskowych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 01:18:54]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62823969. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
The Plant List. [dostęp 2017-03-13].
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.