Łodyga wzniesiona, osiągająca wysokość 30-60 cm. Wyrasta z podziemnego, pełzającego, poziomego kłącza, czasami tworzącego ramety. Czasami tworzy kępy.
Liście 4-5 siedzących, szerokoeliptycznych, podłużnie sfałdowanych i pochwiasto obejmujących łodygę. Mają długość 11-19 cm, szerokość 5-11 cm i dobrze widoczne użyłkowanie.
Kwiaty na szczycie łodygi zwykle 1, czasem 2-3 duże kwiaty wyrastające na szypułkach o długości do 15 mm. Listki okwiatu (z wyjątkiem warżki) są czerwonobrunatne i odstające, ale spotyka są osobniki o wszystkich listkach żółtych. Środkowy listek okółka zewnętrznego o rozmiarach 35-50 × 17 mm skierowany jest ku górze, dwa pozostałe listki okółka zewnętrznego zrosły się, tworząc jeden listek skierowany w dół. W okółku wewnętrznym dwa listki o długości 40-60 mm skierowane są do dołu i często spiralnie skręcone. Warżka o długości 30-40 mm jest trzewikowato skręcona i krótsza od pozostałych listków okwiatu. W nasadzie ma czerwone plamki i posiada wąskie wejście o cytrynowożółtej barwie. Wydziela słodki zapach. Prętosłup ma 2 płodne pręciki i jeden prątniczek o długości 10 mm zakrywający tarczowate znamię słupka.
Owoc walcowata i owłosiona torebka zawierająca liczne (od 6 do 17 tys.) i bardzo drobne nasiona. Osadzona jest na szypule o długości 10-20 mm.
Biologia i występowanie
Występuje w Azji i w Europie. Jego zasięg obejmuje rozległy obszar od zachodniej i środkowej Europy poprzez Syberię do Korei. Główne centrum występowania znajduje się w Europie, z czego w Polsce znajduje się jedna z większych europejskich populacji. Stanowiska są zazwyczaj pojedyncze i mocno, nierównomiernie rozproszone. Do tej pory stwierdzono jego występowanie w Polsce na około 250 stanowiskach. Na północy największe ich skupienie znajduje się w pasie pojezierzy od Pojezierza Lubuskiego po Pojezierze Suwalskie, na południu w środkowych Sudetach, na Wyżynie Śląskiej, Małopolskiej, Lubelskiej, Roztoczu, na Pogórzu Śląskim, w Kotlinie Żywieckiej, Tatrach i Pieninach. W Karpatach największe skupienie stanowisk jest w Tatrach Zachodnich (kilkanaście stanowisk) i Pieninach (10 stanowisk). Rozmieszczenie stanowisk jest bardzo nierównomierne i warunkowane jest głównie występowaniem gleb wapiennych. Największe skupisko populacji odnotowuje się w Małopolsce na terenach Niecki Nidziańskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Lubelskiej oraz na Roztoczu. Podczas gdy w innych regionach znane są pojedyncze stanowiska np. na Opolszczyźnie znane jest tylko jedno stanowisko na wyżynie Chełm, a na Nizinie Śląskiej pojedyncza populacja w okolicach Oleśnicy. W Sudetach stanowiska zgrupowane są w dwóch pasmach: Góry Kaczawskie i pasmo Krowiarki wchodzące w skład Masywu Śnieżnika. Obecnie stwierdzony tylko w kilku miejscach m.in. góra Połom, Miłek i Wapniki w Górach Kaczawskich oraz Wapniarka, Skowronek, Słupiec i Wzgórza Mielnickie w paśmie Krowiarek. W polskich Tatrach główne skupiska obuwika pospolitego znajdują się w Tatrach Zachodnich. Najliczniejsza populacja rośnie w masywie Sarniej Skały na Grześkówkach, na wysokości około 1050 m, oraz w okolicach Końskiego Żlebu w Dolinie Strążyskiej. Rośnie głównie na glebach wapiennych i próchnicznych w zaroślach i lasach, głównie w buczynach i grądach. Lasem charakterystycznym dla obuwików są ciepłolubne buczyny storczykowe, występujące głównie w Małopolsce, Sudetach i pojedynczo na Pojezierzu Gdańskim i wyspie Wolin. Gatunek ekotoniczny, często rosnący na granicy lasu i trawiastego obszaru (np. polany czy obrzeża lasu). Oprócz lasów i ektonów gatunek często spotykany na murawach kserotermicznych (m.in. na Ponidziu w rezerwatach Wały, Kalina-Lisiniec) i torfowiskach (m.in. Dolina Rospudy, Polesie). W Europie pionowa granica zasięgu wynosi 0-2200 m n.p.m., w Polsce najwyżej położone stanowisko znajduje się w Tatrach na Wielkim Kopieńcu (1280 m). Populacje liczą przeważnie od kilkunastu do kilkudziesięciu osobników, ale w populacji nad Końskim Żlebem w Tatrach w 2007 było około 200 pędów, a na wschodnim stoku Sarniej Skały 249 pędów. Gatunek wyróżniający dla Fagus sylvatica-Cypripedium caleolus. Gatunek znosi duże zacienienie (od 0-70%, a miejscami nawet do 90%) a także może rosnąć na dużych nachyleniach terenu. Preferuje gleby suche i świeże, średnio zasobne w składniki (mezotroficzne), najczęściej o odczynie zasadowym, rzadziej obojętnym i kwaśnym.
Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-07 01:06:06]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62549097. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.
- Joanna Perzanowska: Monitoring Gatunków Roślin – Przewodnik metodyczny. Część pierwsza. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-61227-48-9.
- Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
- Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- The Plant List. [dostęp 2017-03-20].
- Anna Jakubska-Busse. Zanikanie stanowisk obuwika pospolitego Cypripedium calceolus L., 1753 (Orchidaceae) w Sudetach.. „Przyroda Sudetów”. 13 (2010). s. 43-52.
- StanisławS. Strzyżewski StanisławS., Historia zgubionego obuwika, bieszczady.pl [dostęp 2015-07-11] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-13] (pol.).
- Helmut Baumann: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-698-9.
- Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Cypripedium calceolus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec, Marcin Zych: Rośliny CITES (pol.). Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 3 czerwca 2008].
- Szczęśniak E., Jakubska-Busse A., Śliwiński M. 2012. Zróżnicowanie i rozmieszczenie zbiorowisk z udziałem Cypripedium calceolus L. (Orchidaceae) na Dolnym Śląsku. Acta Botanica Silesiaca 8: 97128.. www.zbiosr.uni.wroc.pl. [dostęp 2015-07-11].
- Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-01] (ang.).
- ogólne
- Polska Czerwona Księga Roślin
- czerwona lista roślin i grzybów Polski