Wirtualny atlas roślin: Komosa piżmowa / Dysphania ambrosioides

Komosa piżmowa, komosa meksykańska, herbata jezuicka (Dysphania ambrosioides (L.) Mosyakin & Clemants) – gatunek rośliny należący w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Pochodzi z Meksyku. W Europie i w Polsce jest czasami uprawiana, jej zdziczałe formy można niekiedy spotkać w środowisku naturalnym (gatunek zawleczony). Status gatunku we florze Polski: efemerofit.

Łodyga stosunkowo gruba łodyga, wzniesiona i rozgałęziająca się. Cała jest lepka, pokryta gruczołowymi włoskami. Cała roślina wydziela cytrynowy zapach. Liście podłużnie lancetowate liście na spodniej stronie są lepkie i pokryte gruczołowymi włoskami. Górne liście są całobrzegie, dolne w niewielkim stopniu ząbkowane. Kwiaty kwiatostan złożony, wyrastający na łodyżkach w kątach liści. Drobne, zielonawe kwiaty, wyrastają w kłębikach, które z kolei tworzą pozorne grono. Okwiat podczas dojrzewania silnie grubieje i otacza nasiono. Kwitnie od czerwca do lipca, jest wiatropylna. Owoc drobne, spłaszczone orzechy otoczone stulonym okwiatem.

Biologia i występowanie

Rośnie na przydrożach, śmietniskach, rowach, polach uprawnych. Jest rośliną ruderalną.
Roślina trująca
Pędy nadziemne i owoce wydzielają trujące dla zwierząt i ludzi olejki eteryczne, składające się m.in. z askarydolu, limonenonu i innych terpenów. U bydła objawami zatrucia są: utrata apetytu, chwiejny chód, obniżenie ciśnienia krwi, wreszcie zapaść. U koni ponadto nieskoordynowane ruchy, drgawki, niemożność przełykania, i także zapaść.

Roślina lecznicza:
Surowiec zielarski: ziele (Chenopodii anthelminthici), olejek komosowy (Oleum Chenopodii).
Działanie: olejek eteryczny ma działanie przeciwrobaczycowe – używa się go do zwalczania owsików, glisty ludzkiej, tęgoryjca dwunastnicy. Poraża on mięśnie robaków, umożliwiając wydalenie ich wraz z kałem. Jednak łatwo o przedawkowanie, prowadzące do zatrucia. Podaje się go razem z silnym środkiem przeczyszczającym. Nieumiejętne stosowanie może doprowadzić do uszkodzenia nerek, wątroby, głuchoty, drgawek, a nawet śmierci.
W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej komosa piżmowa jest używana jako przyprawa, pod nazwą epazote, dodawana w koncowej fazie gotowania potraw z fasoli popularnych w tym regionie (redukuje gazy zoladkowe powodowane przez te potrawy).
Wchodziła w skład niektórych kosmetyków. Obecnie zabronione jest jej użycie do tego celu.
Dawniej stosowano napar z ziela komosy i olejek komosowy do leczenia chorób skóry i chorób wenerycznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2018-12-04 20:45:31]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=51660589. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Stevens P.F.: Caryophyllales (ang.). Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2009-10-07].
Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: http://dx.doi.org/10.3372/wi.46.46105.