Wirtualny atlas roślin: Kruszczyk siny / Epipactis purpurata

Kruszczyk siny (Epipactis purpurata Sm.) – gatunek byliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w Europie Środkowej, w tym w Polsce.

Łodyga mocna, prosta, obła, do 120 cm wysokości. Liście 4-10 jajowatolancetowatych lub wąskolancetowatych, ostrych, sinych liści długości 2-10 cm i szerokości 0,5-5 cm. Kwiaty duże, szeroko otwarte, zebrane w gęsty, rozpierzchły, cylindryczny kwiatostan długości 5-30 cm. Przysadki lancetowate, ostre, długości 20-35 mm. Szypułka skręcona, długości 3-4 mm. Zalążnia wąskostożkowata, owłosiona, długości 6-9 mm. Obie części warżki zrośnięte nieruchomo. U nasady epichilu 2-3 gładkie guzki. Zewnętrzne płatki okwiatu jajowatolancetowate, ostre, owłosione z zewnątrz, długości 9-12 mm i szerokości 4-5 mm. Wewnętrzne płatki okwiatu o podobnym kształcie, nagie, długości 7-10 mm i szerokości 3-4 mm. Prętosłup bladoróżowy, długości 3-4 mm. Pyłkowiny żółte. Owoc do 15 mm długości.

Biologia i występowanie

Zasięg gatunku obejmuje Europę Środkową na zachodzie sięgając Anglii i wschodniej Hiszpanii, na południu południowych Włoch i Rumunii, na północy Danii i północno-wschodniej Polski. Odrębne podgatunki są endemitami na południowych krańcach Półwyspu Bałkańskiego i rejonu Kaukazu. W Polsce gatunek występuje głównie w Polsce północnej i południowej, znacznie rzadziej w części środkowej. Największe zgromadzenie stanowisk znajduje się w pasie Karpat (m.in. Bieszczady, Gorce, Beskid Wyspowy, Beskid Niski), na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Śląskiej, Roztoczu, na odcinku dolnej Wisły i Odry. Do najliczniejszych populacji należą stanowiska na Wzgórzach Trzebnickich, gdzie najliczniejsza populacja (licząca ponad 600 pędów) objęta jest ochroną Natura 2000 jako Wzgórza Warzęgowskie. Chroniony w kilku parkach narodowych, m.in. (Ojcowski, Gorczański, Magurski). Bylina, geofit. Kwitnie od lipca do września, z czego optimum kwitnienia przypada na początek sierpnia. Preferuje stanowiska cieniste, rzadziej jasne. Nigdy w pełnym słońcu. Gatunek ten potrafi rosnąć w miejscach na tyle cienistych, iż żadna inna roślina nie jest w stanie tam wegetować . Takson charakterystyczny dla środkowoeuropejskich lasów grądowych a także buczyn. Rośnie na glebach żyznych (eutroficznych), próchniczych, najczęściej wilgotnych i zasobnych w węglan wapnia.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-07-25 00:18:05]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=64101295. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 97-99. ISBN 978-83-7073-698-9.
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
Flora Tatr i Sudetów. Roślinność górska. Rezerwaty przyrody Sudetów. - Artykuły: Kruszczyk siny, terraflora.vot.pl [dostęp 2017-11-24] .
Epipactis purpurata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-03] (ang.).