Wirtualny atlas roślin: Mikołajek płaskolistny / Eryngium planum

Mikołajek płaskolistny (Eryngium planum L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny selerowatych. Rodzimy obszar jego występowania to środkowa i wschodnia Europa oraz zachodnia i środkowa Azja. W Polsce dość rzadki. Występuje w niektórych rejonach na niżu, na ogół rzadko, częstszy wzdłuż dolin Odry i Wisły.

Pokrój roślina zielna o pędzie podziemnym w postaci zgrubiałego, pionowego kłącza, z którego wyrastają prosto wzniesione łodygi górą rozgałęziające się i tu zwykle niebiesko nabiegłe. Osiąga wysokość przeważnie 30–60 cm (rzadziej do 100 cm). Liście wszystkie są skórzaste, ale wyraźnie odmiennego kształtu są odziomkowe liście dolne i łodygowe (heterofilia). Dolne są długoogonkowe, niepodzielone, jajowato okrągłe z sercowatą nasadą, ciemnozielone, z brzegiem kolczasto ząbkowanym. Górne liście są siedzące o uszastych nasadach, o blaszce palczasto 3–5-siecznej, z odcinkami wąskimi, kolczasto piłkowanymi na brzegach, niebieskosine. Kwiaty zebrane w liczne główki na szczytach odgałęzień pędu. Kwiatostany wsparte są 5–8 wąsko lancetowatymi podsadkami, na brzegu odlegle kolczastymi. Główki są kulistawe lub jajowate, o wysokości do 1,5 cm. Poszczególne kwiaty wsparte są przysadkami, które w dolnej części kwiatostanu są trójkończyste, a w górnej całobrzegie. Działki kielicha są lancetowate, na szczycie z kolcem, dłuższe od korony. Korony kwiatów są niebieskie, rzadziej białawe; jajowate płatki na szczycie mają frędzlowatą łatkę. Owoce rozłupnie do połowy pokryte ostrymi łuskami.

Biologia i występowanie

Jako gatunek rodzimy występuje w środkowej i wschodniej Europie – na wschód od Niemiec, Austrii i krajów byłej Jugosławii. W Azji rośnie w zachodniej Syberii, Mongolii, Kazachstanie i w zachodnich Chinach. Introdukowany został do północnej Europy (Półwysep Skandynawski, Wyspy Brytyjskie), do wschodniej Rosji (Kraj Nadmorski i Jakucja) oraz do Ameryki Północnej (południowa Kanada i północna część Stanów Zjednoczonych). W Polsce gatunek rozmieszczony bardzo nierównomiernie – dość pospolity wzdłuż doliny Wisły i Bugu, na Kujawach, Wyżynie Lubelskiej i w Niecce Nidziańskiej, spotykany także w rejonie doliny Odry na Dolnym Śląsku, poza tym na bardzo rozproszonych stanowiskach; brak go na obszarach górskich. W niektórych miejscach rośnie zawleczony. Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty owadopylne, zapylane przez trzmiele, pszczoły i motyle. Owoce rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria). Ziele i korzeń zawierają olejki eteryczne, saponiny, garbniki. Rośnie na suchych murawach i pastwiskach, na przydrożach i odłogach.

Roślina ozdobna, uprawiana ze względu na ładne kwiatostany i niebiesko-sine ubarwienie rośliny. Stąd w uprawie obecny jest zwłaszcza w intensywnie niebiesko wybarwionych odmianach ('Balukappe', 'Blue Dwarf'). Bywa wykorzystywany na suche bukiety. Rozmnaża się go z nasion, które wysiewa się w marcu-kwietniu do inspektów. Na stałe miejsce wysadza się w czerwcu-lipcu. Wymaga słonecznego stanowiska i suchej, piaszczystej gleby.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-29 17:53:25]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76222539. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.