Świetlik nadobny Euphrasia officinalis subsp. kerneri

Świetlik nadobny (Euphrasia picta Wimmer) – gatunek rośliny należącej do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Z gatunkiem tym jest czasem synonimizowany świetlik bezostny (Euphrasia exaristata Smejkal) (w niektórych taksonomicznych bazach danych nazwa nieuwzględniana lub uznawana za niejednoznaczną).

Łodyga wzniesiona, nierozgałęziona lub mało rozgałęziona. Osiąga wysokość 5–15(25) cm. Liście ulistnienie naprzeciwległe. Dolne liście okrągłoklinowate, górne i przysadki okrągłojajowate lub okrągłe. Brzegi liści z 3–5 ząbkami z każdej strony. Wszystkie liście mają tępy koniec, a ząbki przysadek są tępawe lub słabo zaostrzone, nigdy jednak nie mają ości. Wszystkie liście pokryte są krótkimi szczecinkami, ale bez gruczołów. Na dolnej stronie koliste hydatody z pustym środkiem. Kwiaty grzbieciste białe lub liliowe o szerokich łatkach. Górna warga jest fioletowa, dolna ciemno prążkowana i pokryta żółtymi plamkami. Rurka korony wydłuża się podczas kwitnienia, osiągając długość 10–14 mm. Szyjka słupka podczas kwitnienia jest niemal prosta. Owoce torebka pokryta delikatnymi i prostymi szczecinkami.

Biologia i występowanie

Świetlik nadobny należy do wysokogórskich gatunków świetlików. W Polsce występuje w Tatrach i Bieszczadach, w przeszłości notowany był również na Babiej Górze, a według informacji, których nie udało się potwierdzić także w Sudetach na Śnieżniku. Synonimizowany z nim czasem świetlik bezostny jest endemitem tatrzańskim. Według słowackiego botanika Králika najbardziej podobny jest do gatunków Euphrasia tatrae i Euphrasia frigida występujących w arktycznych oraz subarktycznych regionach Europy i Ameryki Północnej. W Polsce znane jest tylko jedno stanowisko tego gatunku. Znajduje się w Tatrach na wysokości ok. 1550 m n.p.m., pomiędzy Morskim Okiem a Czarnym Stawem pod Rysami. W słowackich Tatrach znane są 4 stanowiska: dwa w Dolinie Cichej i dwa w jej odnodze – Dolinie Tomanowej Liptowskiej. Roślina jednoroczna, półpasożyt zdolny do przeprowadzania fotosyntezy, a od innych roślin pobierający ssawkami wodę z solami mineralnymi. W Tatrach występuje na halach w reglu górnym i piętrze halnym. Kwitnie w sierpniu.

Świetlik bezostny umieszczony jest w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Z kolei świetlik nadobny na polskiej czerwonej liście posiada kategorię EN (zagrożony). Świetlik bezostny według kryteriów IUCN w Karpatach polskich jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU). Jedyne stanowisko liczy kilkaset osobników, jednak znajduje się blisko popularnego szlaku turystycznego na Rysy i potencjalnie jest zagrożone wydeptaniem. Wskazany jest monitoring tego stanowiska.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 21:59:52]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72223476. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • sierpień
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki fioletowe
      • płatki żółte
      • płatki liliowe
    • symetria kwiatu
      • grzbiecista
  • cechy łodygi
    • szacowana wysokość łodygi
      • do kostki (0 < x < 15 cm)
    • wygląd łodygi
      • łodyga gałęzista
      • łodyga wzniesiona
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście jajowate
      • liście okrągłe
    • ustawienie liści
      • naprzeciwległe
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
    • powierzchnia owocu
      • owłosiona
  • ogólne
    • Polska Czerwona Księga Roślin
    • roślina jednoroczna
    • CR – krytycznie zagrożony
  • siedlisko
    • Piętro halne
    • Tatry

 

 
Mapa występowania
Źródło: The Global Biodiversity Information Facility i Użytkownicy atlasu.