Wirtualny atlas roślin: Fenkuł włoski / Foeniculum vulgare

Fenkuł włoski, koper włoski, koper słodki (Foeniculum vulgare Mill.) – gatunek rośliny dwuletniej, czasem byliny, zaliczany do rodziny selerowatych (Apiaceae). Gatunek jest bardzo zmienny (dwa podgatunki z kilkoma odmianami), uważany za jedynego przedstawiciela rodzaju fenkuł (Foeniculum Mill.) lub część zaliczanych tu taksonów wyodrębnianych jest w randze osobnych gatunków.

Pokrój naga roślina zielna osiągająca wysokość od 0,8 do 1,5 m, czasem do 2 m. Łodyga rozgałęziająca się, pełna, obła i kreskowana na powierzchni, pokryta nalotem woskowym nadającym jej modry kolor. Liście dolne ogonkowe, górne siedzące na pochwiastych nasadach. Pochwy liściowe rozdęte. Blaszki liści w zarysie trójkątnie jajowate lub trójkątne, trzykrotnie lub czterokrotnie pierzaste, o odcinkach równowąskich, na końcach z chrząstkowatym ostrzem. Kwiaty drobne, zwykle obupłciowe, żółte, zebrane w baldaszki, a te w liczbie od 4 do 25 w baldachy złożone tworzące się na szczytach pędów. Pokryw i pokrywek brak. Kielich jest wałeczkowaty, bez ząbków. Płatki osiągają 1 mm długości, na szczycie słabo lub wcale nie wycięte, ale zwieńczone łatką. Owoce rozłupnie o prawie walcowatym kształcie, z zaokrągloną podstawą i węższym szczytem uwieńczonym dużym podszyjczem. Zazwyczaj ma 3–12 mm długości i 3–4 mm szerokości. Rozłupki są gładkie. Każda ma 5 wyraźnych, drobnych, wypukłych żeberek. Owoc odmiany gorzkiej jest barwy zielonawobrunatnej, brunatnej lub zielonej, natomiast odmiany słodkiej jest jasnozielony lub jasnożółtawobrunatny.

Biologia i występowanie

Występuje dziko w strefie śródziemnomorskiej oraz w Pakistanie, Iranie, Afganistanie, najdalej na wschodzie sięgając Nepalu. Rozprzestrzenił się także jako gatunek zawleczony poza obszarami swojego rodzimego występowania: w Mikronezji, Australii, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii, Meksyku, USA, na Hawajach, w Makaronezji oraz w Środkowej i Południowej Ameryce. Jest uprawiany w wielu rejonach świata, w tym także w Polsce.

Surowiec zielarskiOwoc kopru włoskiego odmiany gorzkiej (Foeniculi amari fructus) – suche rozłupnie i rozłupki odmiany vulgare zawierającej nie mniej niż 40 ml/kg olejku eterycznego, w którego skład wchodzi co najmniej 60,0% anetolu oraz 15,0% fenchonu. Owoc kopru włoskiego odmiany słodkiej (Foeniculi dulcis fructus) – suche rozłupnie i rozłupki odmiany dulce zawierającej nie mniej niż 20 ml/kg olejku eterycznego, w którego skład wchodzi minimum 80,0% anetolu. Działanie Owoce są używane jako środek wykrztuśny, dzięki zawartym w nich olejkowi eterycznemu, który pobudza błony śluzowe dróg oddechowych. Działa mlekopędnie i przeciwzapalnie.
Napar może być stosowany do przemywania tłustej skóry. Olejek fenkułowy stosowany jest w mieszankach zapachowych dodawanych do past do zębów, płynów do płukania ust, mydeł i innych kosmetyków. Nasiona fenkułu żuje się dla odświeżenia oddechu. Bywa uprawiany jako kwiatowe obramowanie rabaty. Istnieje ozdobna odmiana 'Purpurascens' o drobno dzielonych liściach, brązowych za młodu.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-28 16:50:16]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=74561125. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.