Wirtualny atlas roślin: Żółtlica drobnokwiatowa / Galinsoga parviflora

Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora Cav.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, przeważnie do 40 cm wysokości. W górnej części dość mocno rozgałęziona, pędy słabo gruczołkowato owłosione (przynajmniej w górnej części). Liście ulistnienie naprzeciwległe, liście dołem szerokojajowate, górą jajowatolancetowate lub jajowate, ostro zakończone, o brzegach grubo ząbkowanych. Są wiotkie, krótkoogonkowe i niezbyt obficie owłosione. Kwiaty wytwarza drobne i liczne kwiatostany typu koszyczek z drobnymi białymi i żółtymi kwiatami. Wyrastające na cienkich szypułkach koszyczki mają średnicę do 5 mm. Ich okrywa zbudowana jest z kilku jajowatych listków. Od żółtlicy owłosionej różni się tym, że koszyczki są nieowłosione, a ich szypułki bardzo słabo. Brzeżne kwiaty w koszyczku to 5 kwiatów języczkowych o białych, 3-ząbkowych płatkach. Wewnątrz koszyczka żółte, obupłciowe kwiaty rurkowate o 5-ząbkowej koronie. Owoc drobna, grzbietobrzusznie spłaszczona, prążkowana i owłosiona niełupka. W koszyczkach występują 2 typy owoców (heterokarpia). Owoce powstające w środku koszyczka z kwiatów obupłciowych mają puch kielichowy w postaci grzebieniastych łusek o frędzlowanych brzegach, owoce powstające z brzeżnych kwiatów języczkowych mają tylko szczątkowy puch kielichowy.

Biologia i występowanie

Roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej (Chile i Peru). Wprowadzona do kolekcji europejskich ogrodów botanicznych w 1798 r. Z ogrodów tych rozprzestrzeniła się w nowym środowisku, jest więc na trwale zadomowionym kenofitem, czyli epekofitem. W Polsce po raz pierwszy odnotowano jej występowanie w 1807 r. Mimo że pochodzi z obszarów o innym klimacie, doskonale zaaklimatyzowała się w Europie, a z czasem także na całym świecie. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach oraz na wielu wyspach. W Polsce jest rośliną pospolitą na całym obszarze i występuje nieco częściej od podobnej żółtlicy owłosionej (Galinsoga quadriradiata). Status gatunku we florze Polski: kenofit. Rozwój Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do października, a nawet do listopada (do pierwszych mrozów). Gatunek ciepłolubny. Pochodzi z obszarów o cieplejszym klimacie i jest wrażliwa na mróz, mimo to rozprzestrzenia się w Polsce. Rośnie bardzo szybko, zakwita już w cztery tygodnie od wykiełkowania. W ciągu roku roślina może wydać dwa lub trzy pokolenia. Rozmnaża się przez nasiona, które dojrzewają już w 12 dni od zakwitnięcia. Jedna roślina wytwarza ich wiele tysięcy. Kiełkują w temperaturze 5–27 °C, optymalna wynosi 22 °C. Nasiona z puchem kielichowym rozsiewane są przez wiatr, nasiona bez puchu pozostają w glebie po obumarciu rośliny (autochoria). W glebie mogą kiełkować zaraz po wysianiu się z rośliny i zachowują zdolność kiełkowania przez 2 lata. Bez problemu znoszą mrozy, mogą więc w glebie przetrwać zimę. Mogą jednak wykiełkować tylko wtedy, gdy znajdują się na głębokości nie większej niż 2 cm. Nasiona znajdujące się głębiej (np. wskutek orki) nie wykiełkują. Łodygi łatwo ukorzeniają się w glebie. Siedlisko Występuje na takich samych siedliskach ruderalnych i segetalnych, jak żółtlica owłosiona: nieużytki, wysypiska ziemi i gruzu, przychacia, szczeliny murów, place budów, parki, cmentarze. Często obydwa gatunki występują razem. Preferują takie same gleby; piaszczyste, piaszczysto-gliniaste lub próchnicze i obydwa są roślinami azotolubnymi. W uprawach rolnych żółtlica drobnokwiatowa jest chwastem, głównie w uprawach roślin okopowych i w ogrodach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Galinsogo-Setarietum. Zmienność Tworzy mieszańce z żółtlicą owłosioną (Galinsoga × mixta). Genetyka Liczba chromosomów 2n = 16.

W ziołolecznictwie ludowym okłady z żółtlicy (zarówno drobnokwiatowej, jak i owłosionej) stosowane były przeciw egzemie i w innych zmianach skórnych, a także do przemywania ran i jako środek wzmacniający organizm. Ziele zawiera witaminę C, sole mineralne, kwas kawowy i chlorogenowy, bioflawonoidy, kumarynowce, poliacetyleny i laktony. Żółtlice te nigdy nie znajdowały się w oficjalnym wykazie roślin leczniczych. Stosowano je w postaci soku, maceratów, pogniecionego ziela lub wykonanej z niego maści (utarte ziele zmieszane z olejem lnianym i tranem). Młode pędy lub same liście można przyrządzać po zmieleniu jak szpinak, można też robić z nich sałatki z oliwą. Mają własności odżywcze i odtruwające. Jako warzywo są jadane w krajach południowo-zachodniej Azji. W Andach od czasów Inków do dzisiaj żółtlica drobnokwiatowa jest uprawiana wraz z kukurydzą i jadana. W języku keczua ma nazwę guasca. Można ją kupić na targach. Wyciąg z żółtlicy w postaci toniku, kremu lub oleju można używać do pielęgnowania cery suchej, łuszczycowej, alergicznej i naczyńkowej, rumieniowej, zaskórnikowej, z przebarwieniami i wysiękami. Roślina wskaźnikowa. Jest doskonałym wskaźnikiem jesiennych przymrozków. Jej liście marzną dokładnie w temp. 0 °C, a szczytowe części roślin w temp. -1, -1,5 °C.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2023-02-19 00:16:03]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=69588689. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.