Wirtualny atlas roślin: Żółtlica drobnokwiatowa / Galinsoga parviflora

Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora Cav.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Liście ulistnienie naprzeciwległe, liście dołem szerokojajowate, górą jajowatolancetowate lub jajowate, ostro zakończone, o brzegach grubo ząbkowanych. Są wiotkie, krótkoogonkowe i niezbyt obficie owłosione. Kwiaty wytwarza drobne i liczne kwiatostany typu koszyczek z drobnymi białymi i żółtymi kwiatami. Wyrastające na cienkich szypułkach koszyczki mają średnicę do 5 mm. Ich okrywa zbudowana jest z kilku jajowatych listków. Od żółtlicy owłosionej różni się tym, że koszyczki są nieowłosione, a ich szypułki bardzo słabo. Brzeżne kwiaty w koszyczku to 5 kwiatów języczkowych o białych, 3-ząbkowych płatkach. Wewnątrz koszyczka żółte, obupłciowe kwiaty rurkowate o 5-ząbkowej koronie. Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, przeważnie do 40 cm wysokości. W górnej części dość mocno rozgałęziona, pędy słabo gruczołkowato owłosione (przynajmniej w górnej części). Owoc drobna, grzbietobrzusznie spłaszczona, prążkowana i owłosiona niełupka. W koszyczkach występują 2 typy owoców (heterokarpia). Owoce powstające w środku koszyczka z kwiatów obupłciowych mają puch kielichowy w postaci grzebieniastych łusek o frędzlowanych brzegach, owoce powstające z brzeżnych kwiatów języczkowych mają tylko szczątkowy puch kielichowy.

Biologia i występowanie

Roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej (Chile i Peru). Wprowadzona do kolekcji europejskich ogrodów botanicznych w 1798 r. Z ogrodów tych rozprzestrzeniła się w nowym środowisku, jest więc ergazjofigofitem. W Polsce po raz pierwszy odnotowano jej występowanie w 1807 r. Mimo, że pochodzi z obszarów o innym klimacie, doskonale zaaklimatyzowała się w Europie, a z czasem także na całym świecie. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach oraz na wielu wyspach. W Polsce jest rośliną pospolitą na całym obszarze i występuje nieco częściej od podobnej żółtlicy owłosionej (Galinsoga quadriradiata). Status gatunku we florze Polski: kenofit.
Rozwój
Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do października, a nawet do listopada (do pierwszych mrozów). Gatunek ciepłolubny. Pochodzi z obszarów o cieplejszym klimacie i jest wrażliwa na mróz, mimo to rozprzestrzenia się w Polsce. Rośnie bardzo szybko, zakwita już w cztery tygodnie od wykiełkowania. W ciągu roku roślina może wydać dwa lub trzy pokolenia. Rozmnaża się przez nasiona, które dojrzewają już w 12 dni od zakwitnięcia. Jedna roślina wytwarza ich wiele tysięcy. Kiełkują w temperaturze 5–27 °C, optymalna wynosi 22 °C. Nasiona z puchem kielichowym rozsiewane są przez wiatr, nasiona bez puchu pozostają w glebie po obumarciu rośliny (autochoria). W glebie mogą kiełkować zaraz po wysianiu się z rośliny i zachowują zdolność kiełkowania przez 2 lata. Bez problemu znoszą mrozy, mogą więc w glebie przetrwać zimę. Mogą jednak wykiełkować tylko wtedy, gdy znajdują się na głębokości nie większej niż 2 cm. Nasiona znajdujące się głębiej (np. wskutek orki) nie wykiełkują. Łodygi łatwo ukorzeniają się w glebie.
Siedlisko
Występuje na takich samych siedliskach ruderalnych i segetalnych, jak żółtlica owłosiona: nieużytki, wysypiska ziemi i gruzu, przychacia, szczeliny murów, place budów, parki, cmentarze. Często obydwa gatunki występują razem. Preferują takie same gleby; piaszczyste, piaszczysto-gliniaste lub próchnicze i obydwa są roślinami azotolubnymi. W uprawach rolnych żółtlica drobnokwiatowa jest chwastem, głównie w uprawach roślin okopowych i w ogrodach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Galinsogo-Setarietum.
Zmienność
Tworzy mieszańce z żółtlicą owłosioną (Galinsoga × mixta).
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 16.

W ziołolecznictwie ludowym okłady z żółtlicy (zarówno drobnokwiatowej, jak i owłosionej) stosowane były przeciw egzemie i w innych zmianach skórnych, a także do przemywania ran i jako środek wzmacniający organizm. Ziele zawiera witaminę C, sole mineralneu, kwas kawowy i chlorogenowy, bioflawonoidy, kumarynowce, poliacetyleny i laktony. Żółtlice te nigdy nie znajdowały się w oficalnym wykazie roślin leczniczych. Stosowano je w postaci soku, maceratów, pognieconego ziela lub wykonanej z niego maści (utarte ziele zmieszane z olejem lnianym i tranem).
Młode pędy lub same liście można przyrządzać po zmieleniu jak szpinak, można też robić z nich sałatki z oliwą. Mają własności odżywcze i odtruwające. Jako warzywo są jadane w krajach południowo-zachodniej Azji.
W Andach od czasów Inków do dzisiaj żółtlica drobnokwiatowa jest uprawiana wraz z kukurydzą i jadana. W języku keczua ma nazwę guasca. Można ją kupić na targach.
Wyciąg z żółtlicy w postaci toniku, kremu lub oleju można używać do pielęgnowania cery suchej, łuszczycowej, alergicznej i naczyńkowej, rumieniowej, zaskórnikowej, z przebarwieniami i wysiękami.
Roślina wskaźnikowa. Jest doskonałym wskaźnikiem jesiennych przymrozków. Jej liście marzną dokładnie w temp. 0 °C, a szczytowe części roślin w temp. -1, -1,5 °C.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2018-12-04 21:04:53]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=55078892. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalovy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.
Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-21].
Żółtlica – Galinsoga w ziołolecznictwie « Medycyna dawna i współczesna [dostęp 2018-01-20] .
Żóltlica drobnokwiatowa – opis szkodliwości i zwalczanie. [dostęp 2018-01-21].
The Plant List. [dostęp 2018-01-21].
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

	ogólne	roślina lecznicza
	ogólne	roślina jadalna
	ogólne	chwast
	ogólne	roślina użytkowa
	barwa kwiatów	płatki białe
	barwa kwiatów	płatki żółte
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	kwiatostan
	korona kwiatu i typ kwiatostanu	koszyczek
	symetria kwiatu	symetria rurkowata
	symetria kwiatu	grzbiecista, języczkowata (5-ząbkowa)
	kształt blaszki	liście jajowate
	kształt blaszki	liście lancetowate
	ulistnienie	naprzeciwległe
	ulistnienie	liście owłosione
	ulistnienie	ogonek liściowy obecny
	ulistnienie	ząbkowany
	rodzaj owoców	niełupki
	rodzaj owoców	puch kielichowy
	powierzchnia owocu	owłosiona
	wygląd łodygi	łodyga gałęzista
	wygląd łodygi	łodyga owłosiona
	wygląd łodygi	łodyga wzniesiona
	pora kwitnienia	maj
	pora kwitnienia	czerwiec
	pora kwitnienia	lipiec
	pora kwitnienia	sierpień
	pora kwitnienia	wrzesień
	pora kwitnienia	październik