Jasnota purpurowa (Lamium purpureum L.) – gatunek rośliny zielnej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu Azji Mniejszej, ale roślina rozprzestrzeniona została wraz z uprawami w całej Europie, w północno-zachodniej Afryce i zachodniej Azji, w nowszych czasach zawleczona została także na inne kontynenty. W zasięgu pierwotnym rośnie w lasach i zaroślach, ale na obszarach introdukcji jest przede wszystkim chwastem w uprawach i gatunkiem siedlisk ruderalnych. Jest gospodarzem dla szeregu wirusów, grzybów i bezkręgowców powodujących choroby roślin uprawnych. W ograniczonym zakresie wykorzystywana jest lub była jako roślina jadalna, lecznicza, miododajna i do pozbywania się moli.
W obszarze śródziemnomorskim gatunek zasiedla świetliste lasy i zarośla, także tereny skaliste w górach. Dalej na północy rośnie na siedliskach ruderalnych (przydrożach, przytorzach, przychaciach i terenach przemysłowych), na trawnikach, odłogach, polach i w ogrodach, najchętniej na glebach żyznych, próchnicznych, dość wilgotnych i przepuszczalnych. W miejscach suchych osiąga mniejsze rozmiary, często poniżej 7 cm wysokości. Roślina azotolubna, preferuje też gleby zasobne w węglan wapnia, gliniaste i piaszczysto-gliniaste. Jest światłolubna, źle rośnie w cieniu. Jest rośliną ruderalną i jednym z chwastów w uprawach rolniczych, szczególnie w uprawach warzyw. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej gatunek charakterystyczny dla All. Polygono-Chenopodion. W obszarze śródziemnomorskim odmiana typowa sięga do 1800 m n.p.m. w Turcji, var. ehrenbergii do 2300 m n.p.m. Zwarty obszar współczesnego zasięgu gatunku obejmuje niemal całą Europę bez Islandii oraz zachodnią Azję po zachodnią Syberię, Ałtaj, rejon Kaukazu, Turcji, Syrii, poza tym rośnie w Arabii Saudyjskiej i w północno-zachodniej Afryce (Algieria, Maroko, Madera, Wyspy Kanaryjskie). Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony poza tym obszarem w strefach umiarkowanych w Ameryce Północnej i Południowej, we wschodniej Azji w Japonii, Korei i w Nowej Zelandii (w dwóch ostatnich lokalizacjach podawany jest var. hybridum = L. hybridum). Gatunek pochodzi z północno-wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, skąd rozprzestrzenił się wraz z uprawami, w okresie neolitu rozprzestrzeniając się w Europie. W Polsce jest rośliną pospolitą na całym terenie kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych partiach gór, nieco tylko rzadszy w północno-wschodnich krańcach kraju. Jest archeofitem – występuje tu co najmniej od średniowiecza. Roślina bywa porażana przez mączniaka Neoerysiphe galeopsidis pokrywającego białą grzybnią liście po obu stronach oraz Peronospora lamii. Z grzybów anamorficznych na liściach białoszare plamki tworzy Ramularia lamii, a brązowe punktowe pyknidia – Septoria lamiicola. Jest chętnie zgryzana przez ślinika luzytańskiego. Jasnota purpurowa jest rośliną pokarmową dla takich gatunków owadów jak: Macrolabis lamii i Hydrellia griseola (muchówki), ziemik przytuliowy Legnotus limbosus (pluskwiaki), Cryptomyzus galeopsidis, Aphis beccabungae, A. frangulae, A. lamiorum (mszycowate), niedźwiedziówka kaja Arctia caja, misiówka gołotka Diaphora mendica, krasopani hera Euplagia quadripunctaria, osmaganek plamek Pseudopanthera macularia, niesobka chmielanka Hepialus humuli, Hepialus lupulinus, rolnica aksamitka Noctua fimbriata, rolnica szerokopaska N. janthina, błyszczka dwukropka Autographa jota, błyszczka zdobnica A. pulchrina, błyszczka spiżówka Diachrysia chrysitis i Coleophora lineolea (motyle).
Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 23:07:17]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985892. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.