Wirtualny atlas roślin: Groszek pachnący / Lathyrus odoratus

Groszek pachnący (Lathyrus odoratus L.) – gatunek rośliny rocznej wywodzący się z rejonu śródziemnomorskiego (Sycylia, południe Włoch), rozprzestrzeniający się także w innych rejonach i w wielu krajach uprawiany. W Polsce wyłącznie w uprawie jako roślina ozdobna, tylko przejściowo dziczejąca (efemerofit). Często uprawiane, jednoroczne pnącze.

Łodyga kanciasta, cienka, wiotka, osiągająca od 1 do 2 m wysokości, w górnej części oskrzydlona. Liście pierzaste, złożone z jednej pary eliptycznych listków. Niektóre liście przekształcone w wąsy czepne za pomocą których roślina chwyta się podpór. Kwiaty delikatne o pastelowych barwach białej, żółtej, różowej, pomarańczowej, niebieskiej, zebrane w 1–3 kwiatowe, nieliczne grona. Kwiaty motylkowe o średnicy od 3 do 4 cm, silnie pachnące; o barwach białej, żółtej, różowej, pomarańczowej, niebieskiej. Osadzone w liczbie od 4 do 7 na sztywnych szypułkach. Kwitnie od czerwca do końca sierpnia. Owoc nieoskrzydlony, wydłużony, omszony strąk na szypułce o długości ponad 7 cm.

Zastosowanie. Ze względu na swoje ładne i wonne kwiaty jest często uprawiany jako roślina ozdobna. Uprawiany jest na rabatach i na kwiat cięty, na altanach, balkonach, pergolach. Idealnie nadaje się na osłonę dobrze oświetlonych ścian i ogrodzeń. Wyhodowano kultywary o szerokiej gamie barw kwiatów, jednak są one mniej pachnące od typowej formy. Istnieją odmiany karłowe i wysokie, pnące. Uprawa. Nasiona wysiewa się pod koniec marca lub na początku kwietnia wprost do gruntu, po 4–6 nasion w jednej kupce, w rozstawie 20 × 50 cm. Odmiany wysokie pnące, wymagają podpór. Groszek pachnący dobrze rośnie w miejscu ciepłym i nasłonecznionym, na glebie lekkiej, ale zasobnej w składniki pokarmowe, słabo zasadowej. Młode rośliny znoszą dość dobrze chłody, można więc wysiewać nasiona do gruntu już od połowy kwietnia. W temperaturze 15-18 stopni kiełkują po 14 dniach.

Nasiona groszku pachnącego zawierają β-aminopropionitryl powodujący chorobę zwaną latyryzmem. Związek ten nieodwracalnie hamuje enzym oksydazę lizylową, odpowiedzialną za przekształcenie aminokwasu lizyny w allizynę. Proces ten jest ważny przy syntezie kolagenu – jego zablokowanie uniemożliwia wytworzenie wiązań poprzecznych między cząsteczkami tropokolagenu. Powoduje to nieprawidłowości w strukturze kości, stawów, naczyń krwionośnych. Częsta u bydła, zdarza się również u ludzi (cyrkowi "ludzie z gumy").

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2020-10-19 09:28:37]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=61076300. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website/Fabaceae (ang.). 2001–. [dostęp 2009-09-23].
Czerwona księga gatunków zagrożonych (ang.). [dostęp 6 marca 2014].
Jan Tykač: Rośliny pnące. Leksykon przyrody.. Polska Oficyna Wydawnicza 'BGW', 1985. ISBN 83-7066-152-1.
Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
Krystyna Oszkinis: Kwiaty od A do Z. PWRiL, 1992.