Wirtualny atlas roślin: Jastrun właściwy / Leucanthemum vulgare

Jastrun właściwy, złocień właściwy, jastrun wczesny (Leucanthemum vulgare Lam.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Rodzimy obszar jego występowania obejmuje dużą część Europy oraz Turcję i część Kaukazu. Rozprzestrzenił się też na niektórych rejonach poza obszarem swojego rodzimego występowania, m.in. w USA, gdzie jest gatunkiem inwazyjnym. Jest dość pospolity na terenie całej Polski, w górach sięga aż po piętro halne. Jest również uprawiany jako roślina ozdobna (popularnie nazywana margaretką lub margerytką).

Pokrój roślina o trwałym, krótkim kłączu, z którego wyrasta różyczka zimujących liści. Łodyga wzniesiona i przeważnie pojedyncza, o wysokości do 1 m, dość często owłosiona. Jest ulistniona przynajmniej do ¾ swojej wysokości. Liście liście odziomkowe o łopatkowatym lub okrągławym kształcie, ogonkowe, o długości do 10 cm. Wyrastające skrętolegle liście łodygowe siedzące, obejmujące łodygę silnie wciętą nasadą. Blaszka podługowata, nieregularnie ząbkowana. Środkowe liście łodygowe mają nasady słabo zwężone i niewyraźnie uszkowate. Kwiaty wyrastające na szczycie łodyg kwiatostany typu koszyczek o średnicy do 5 cm. Listki okrywy w młodych koszyczkach otulają kwiatostan, później rozprostowują się odsłaniając wnętrze koszyczka. Brzeżne duże, białe kwiaty to kwiaty języczkowe, pełniące rolę powabni. Są to kwiaty żeńskie, pozbawione pręcików. Wnętrze koszyczka wypełniają ściśle upakowane, drobne, obupłciowe kwiaty rurkowe o żółtej barwie. Kwiaty te dojrzewają stopniowo, poczynając od brzegu koszyczka w kierunku środka. Owoc jednonasienne niełupki dziesięciożeberkowe, bez rąbka kielichowego.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia, jest owadopylna. Zapylenie jest przeważnie krzyżowe, ale w końcowej fazie dojrzewania kwiatów może nastąpić ich samozapylenie, gdyż łatki znamienia słupków ślimakowato się wydłużają i mogą zebrać pyłek. W ten sposób roślina zapewnia sobie możliwość wytworzenia nasion, gdyby z jakichś powodów nie odwiedziły jej owady przenoszące pyłek. Nasiona rozsiewane są przez wiatr lub przez zwierzęta roślinożerne (endozoochoria). Złocień rozmnaża się również wegetatywnie z fragmentów korzeni. Siedlisko: suche łąki, brzegi lasów, zarośla, miedze. Roślina umiarkowanie światłolubna, preferuje gleby świeże, żyzne, o odczynie obojętnym. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Arrhenatheretalia.

Roślina ozdobna: uprawiany na kwiat cięty lub na rabatach. Jest łatwy w uprawie, nie ma specjalnych wymagań co do gleby i jest w pełni mrozoodporny. Najłatwiej rozmnażać go przez podział bryły korzeniowej późną jesienią lub wczesną wiosną. Można też rozmnażać z nasion lub przez sadzonki. Po przekwitnięciu kwiatostany ścina się, a jesienią przycina się całe rośliny tuż przy ziemi. Na wiosnę odnawiają się z podziemnych kłączy. Roślina jadalna.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-08 23:15:16]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72066172. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.