Wirtualny atlas roślin: Rukiew wodna / Nasturtium officinale

Rukiew wodna (Nasturtium officinale W. T. Aiton) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych. Zasięg rodzimy obejmuje Europę i Azję, ale jako gatunek zawleczony szeroko rozprzestrzenił się na wszystkich kontynentach świata. Unika rejonów o klimacie kontynentalnym. W Polsce występuje rzadko, głównie w zachodniej części kraju. Brak go w północno-wschodniej i południowo-wschodniej części kraju. Dawniej był uprawiany.

Łodyga pokładająca się lub wzniesiona, kanciasta, rozgałęziona, wewnątrz pusta. Osiąga 2–10 mm grubości i 10–300 cm długości (przy czym dorasta do 40–90 cm wysokości). W węzłach zakorzenia się. Liście nieparzystopierzastozłożone, przeważnie 3–9(13)-listkowe, długości 5–15 cm. Listek szczytowy ogonkowy, łopatkowato-jajowaty, dużo większy od jajowatych listków bocznych, piłkowano-karbowany, lub klapowany. Pozostałe listki boczne są siedzące, eliptyczne lub lancetowate, mają faliste lub odlegle piłkowane brzegi i zwężającą się nasadę. Kwiaty drobne, białe, typowe dla kapustowatych, zebrane w grona na szczycie łodyg. Ich szypułki wydłużają się podczas owocowania. Płatki korony jajowatolancetowate, o długości 4–5 mm, białe z ciemniejszymi żyłkami i często fioletowo zabarwionym paznokciem. Działki kielicha krótsze od płatków. Wewnątrz kwiatu 1 słupek górny i 6 czterosilnych pręcików. Owoc obła łuszczyna z wypukłymi klapami. Osiąga długość 10–18 mm i szerokość 2–2,5 mm i wyrasta na grubej szypułce o długości 8–12 (16) mm. Okrągławoeliptyczne i wąsko oskrzydlone z jednej strony są ustawione dwurzędowo. Mają sieciowatą skulpturę na powierzchni; na każdej stronie ok. 25–50 pól.

Biologia i występowanie

Bylina, hydrofit. Kwitnie od czerwca do września. Siedliskiem są płytkie, wolno płynące wody (na głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu cm), brzegi rzek, potoków, rowów, starorzeczy, źródliska oraz tereny okresowo zalewane lub mokre. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Nasturtietum officinalis. Liczba chromosomów 2n= 32.

Roślina jadalna Liście i młode rośliny są jadalne, jest to jedna z najcenniejszych dla zdrowia roślin, o dużej gęstości odżywczej. Uprawiana jako warzywo, szczególnie popularne w Normandii. W czasach starożytnych spożywana w Rzymie. W średniowiecznej Anglii, Niemczech, Francji i Szwajcarii uprawiana w specjalnie w tym celu przygotowywanych basenach. Jedna z ulubionych potraw Napoleona. Wymieniono ją wśród składników przysmaków podanych w weselnym menu (miniaturowe tarty ze szparagami i rukwią wodną) z okazji zaślubin księcia Williama z Księżną Catherine w pałacu Buckingham (29 kwietnia 2011). Roślina lecznicza Ziele zawiera glikozyd (glukozynolan - glukonasturcynę), który nadaje roślinie ostrogorzki smak, jod i liczne witaminy. Jak inne glukozylany, glukonasturcyna ma działanie chemoprewencyjne. W 100 g ziela znajduje się 11 kcal i stosunkowo dużo witaminy K (250 µg), witaminy A (160 µg RAE), witaminy B2 (0,120 mg), witaminy B3 (0,200 mg), witaminy B6 (0,129 mg), witaminy C (43 mg), potasu (330 mg), wapnia (120 mg) i magnezu (21 mg). Wyciąg z rukwi podawany jest przy awitaminozach[potrzebny przypis].

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2020-03-01 00:11:26]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=58877593. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001- .... [dostęp 2010-05-13].
Karol Latowski: Rukiew. W: Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Nasturtium officinale W. T. Aiton. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN ) [on-line]. [dostęp 2010-11-11].
Watercress, raw. W: National Nutrient Database for Standard Reference Release 28 [on-line]. United States Department of Agriculture. Agricultural Research Service. [dostęp 2016-12-04].
Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 30, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 197, seria: Flora Polski. ISBN 978-83-7073-248-6.
Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Justyna Szwejda-Grzybowska. Antykancerogenne składniki warzyw kapustnych i ich znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych. „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”. XLIV (4), s. 1039–1046, 2011.