Wirtualny atlas roślin: Biedrzeniec mniejszy / Pimpinella saxifraga

Biedrzeniec mniejszy (Pimpinella saxifraga) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Występuje niemal w całej Europie oraz w północnej i południowo-zachodniej części Azji. W Polsce jest pospolity.

Łodyga wzniesiona, w górze bezlistna albo niemal bezlistna, krótko owłosiona w dolnej części, rozgałęziająca się. Osiąga wysokość 30-60 cm i jest delikatnie kreskowana wzdłużnie. Wyrasta z czołgającego się, poskręcanego i rozgałęzionego kłącza. Wewnątrz jest ono zabarwione na niebiesko w związku z zawartością azulenu. Liście przeważnie pojedynczo-pierzaste, czasami tylko podwójnie-pierzaste. Składają się z 3-6 par nagich lub krótko owłosionych listków. Liście odziomkowe o odcinkach jajowatych lub okrągławych, nierówno ząbkowanych, siedzące. Liście łodygowe o odcinkach pierzastodzielnych i równowąskich. Kwiaty zebrane w baldach złożony mający 5-20 szypułek. Brak pokryw, pokrywek przeważnie również; jeśli występują to w formie szczątkowej. Słupki o szyjkach krótszych od zalążni. Kwiaty drobne, przeważnie białe, czasami różowe. Płatki owłosione są na całej powierzchni, brzegiem orzęsione. Owoc rozpada się na dwie, nagie i jajowate rozłupki o długości ok. 2 mm, rozsiewane przez wiatr.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: przydroża, suche zbocza, wrzosowiska, świetliste lasy sosnowe. Przeważnie na suchych i jałowych glebach. Roślina ciepłolubna. Roślina przedprątna, kwitnie od czerwca do września, zapylana jest przez owady.

Roślina lecznicza: Surowiec zielarski: kłącze i korzenie (Radix Pimpinellae). Wykopuje się je albo na wiosnę, albo na jesieni. Po wysuszeniu bezwzględnie powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Zawiera on m.in. olejek eteryczny ok. 0,5% (m.in. azulen, estry epoksyizoeugenolu o swoistym i niezbyt miłym zapachu), furanokumaryny (m.in. pimpinelina, bergapten), pochodne kumaryny (m.in. umbeliferon) trójterpeny, kwasy wielofenolowe (m.in. kwas chlorogenowy) i sporo garbników. Podobne własności lecznicze mają również kłącza i korzenie biedrzeńca większego. Działanie: kłącze i korzenie biedrzeńca są środkiem wykrztuśnym oraz rozkurczowym. Zaleca się je w astmie, schorzeniach górnych dróg oddechowych, ale także przy wzdęciach, biegunce, bólach żołądka spowodowanych przejedzeniem. Poza tym używa się go w zapaleniu pęcherza moczowego, kamicy moczowej i dnie. Jako lekarstwo stosowane do wewnątrz używa się odwar z połowy łyżeczki do herbaty drobno pokruszonych korzeni, które zalewa się 1 szklanką wody i gotuje pod przykryciem przez 5 minut od momentu zawrzenia. Ów odwar pijemy w niewielkich dawkach, po 1 – 2 łyżek stołowych dwa razy dziennie. W tym miejscu uwaga: dawkowania należy przestrzegać bardzo ściśle, bowiem zbyt wielkie ilości leku bardzo niekorzystnie wpływają na nerki. Tego samego odwaru używa się także i zewnętrznie, do przemywań gardła i skóry w ich stanach zapalnych. Roślina ta ma zapach ostry, przenikający; korzeń jej wrzecionowaty, zewnątrz żółty, wewnątrz biały, świeży mocno kozłem trąci; pełen błękitnego soku, żuty wzbudza mocne palenie w gębie, ma własności rozrzedzające i wzmacniające, w chorobach piersi i żołądka wielce pomocne. Wieśniacy używają mocnego odwaru z pomyślnym skutkiem przeciw febrze zimnej. Korzenie i ziele w wodzie gotowane, osłodzone miodem, służą do płukania w zapaleniach gardła; korzeń moczony w gorzałce udziela jej koloru pięknego niebieskiego. Biedrzeniec jest ulubioną i zdrową, i mleko sporzącą paszą dla bydląt.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 00:16:33]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72986035. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.