Wirtualny atlas roślin: Pierwiosnek wyniosły / Primula elatior

Pierwiosnek wyniosły, pierwiosnka wyniosła (Primula elatior (L.) Hill.) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. Rośnie dziko głównie w górach (od Pirenejów i Alp po Ural i Ałtaj). W Polsce jest pospolity w Sudetach i Karpatach, na niżu jest rzadki. Rozproszone stanowiska znajdują się w Wielkopolsce i na Lubelszczyźnie.

Łodyga głąbik o wysokości 15–30 cm, pokryty krótkimi, białymi, kędzierzawymi włoskami. Liście zebrane w przyziemną rozetę liściową. U nasady z oskrzydlonym ogonkiem. Blaszka podłużnie jajowata, pomarszczona z wierzchu i karbowana na brzegach, omszona po obu stronach. Kwiaty zebrane w podbaldach na szczycie głąbika. Kielich obcisły – nie odstaje od rurki korony, jest ostrokanciasty i dwubarwny – zielony na kantach i białawy między nimi; działki na końcu kielicha lancetowate, zaostrzone. Korona bladożółta z pomarańczowym pierścieniem w gardzieli, z płatkami o płaskim brzegu, o średnicy ok. 2 cm. Owoce wielonasienna torebka dłuższa niż kielich z nasionami o długości ok. 1,5 mm.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od kwietnia do maja, czasem do lipca. Kwiaty są różnosłupkowe co utrudnia samozapylenie – w jednych kwiatach wyżej sięga znamię słupka, a pręciki są krótsze, w innych pręciki przewyższają znamię. Kwiaty zapylają trzmiele i motyle. Nasiona rozsiewane są za pomocą wiatru. Liczba chromosomów 2n= 22. Preferuje gleby przepuszczalne, wilgotne i gliniaste. Siedliskiem są lasy liściaste, zarośla i łąki. Gatunek charakterystyczny dla rzędu Fagetalia. Odmiana Primula elatior var. tatrica jest gatunkiem charakterystycznym dla klasy Betulo-Adenostyletea.

Roślina ozdobna uprawiana w ogródkach, szczególnie w ogródkach skalnych. Uprawia się zarówno typową formę, jak i mieszańce z pierwiosnkiem lekarskim. Występują liczne odmiany uprawne. Najlepiej rośnie na gliniasto-próchnicznym podłożu, na zacienionym i wilgotnym stanowisku. Na zimę należy go lekko przykryć, np. gałęziami drzew iglastych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-05-23 12:47:20]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76657206. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.