Pierwiosnek wyniosły Primula elatior

Pierwiosnek wyniosły (syn. pierwiosnka wyniosła) Primula elatior (L.) Hill. – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. Rośnie dziko głównie w górach (od Pirenejów i Alp po Ural i Ałtaj). W Polsce jest pospolity w Sudetach i Karpatach, na niżu jest rzadki. Rozproszone stanowiska znajdują się w Wielkopolsce i na Lubelszczyźnie.

Łodyga głąbik o wysokości 10-40 cm owłosiony białymi, kędzierzawymi włoskami. Liście podłużnie jajowate lub okrągławe, pomarszczone, omszone po obu stronach blaszki. Mają oskrzydlone ogonki i tworzą przyziemną różyczkę liściową. Kwiaty zebrane w podbaldach na szczycie głąbika. Kielich dwubarwny, ściśle otaczający siarkowożółtą koronę z pomarańczową gardzielą. Kwiaty 5-krotne, na szypułkach, zwisające o średnicy korony do 20 mm. Płatki korony o płaskich brzegach. Owoce torebka dłuższa niż kielich z nasionami o długości ok. 1,5 mm.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od kwietnia do lipca. W kwiatach występuje różnosłupkowość utrudniająca samozapylenie. Liczba chromosomów 2n= 22. Siedliskiem są wilgotne łąki i murawy, lasy i zarośla. Gatunek charakterystyczny dla rzędu Fagetalia. Odmiana Primula elatior var. tatrica jest gatunkiem charakterystycznym dla klasy Betulo-Adenostyletea.

Roślina ozdobna uprawiana w ogródkach, szczególnie w ogródkach skalnych. Uprawia się zarówno typową formę, jak i mieszańce z pierwiosnkiem lekarskim. Występują liczne odmiany uprawne. Najlepiej rośnie na gliniasto-próchnicznym podłożu, na zacienionym i wilgotnym stanowisku. Na zimę należy go lekko przykryć, np. gałęziami drzew iglastych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 04:41:40]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62814594. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  • Primula elatior (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2010-08-15].
  • Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  • Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12]  (ang.).
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • kwiecień
      • maj
      • czerwiec
      • lipiec
    • barwa kwiatów
      • płatki żółte
      • płatki kremowe
      • kwiaty żółtawe
    • liczba płatków
      • płatków pięć
    • kielich
      • zrosłodziałkowy
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście jajowate
      • liście okrągłe
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga owłosiona
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
  • ogólne
    • roślina ozdobna
    • roślina chroniona
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • częściowa ochrona gatunkowa
    • tworzy mieszańce
  • siedlisko
    • łąki
    • zarośla
    • murawy
    • Tatry
    • Sudety