Wirtualny atlas roślin: Jaskier ostry / Ranunculus acris

Jaskier ostry, pryszczeniec (Ranunculus acris L.) – rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Gatunek wybitnie kosmopolityczny, zasiedlający Europę, Afrykę Płn. i Azję, spotykany również w Ameryce Północnej (na Grenlandii i Alasce). W Polsce gatunek bardzo pospolity na całym obszarze.

Pokrój roślina wieloletnia o wysokości 30–90 cm. Wczesną wiosną tworzy rozetę liści odziomkowych, a następnie rozgałęzioną łodygę kwiatonośną, gołą lub owłosioną. Gatunek nie wytwarzający rozłogów jak inne gatunki należące do rodzaju. Łodyga wzniesiona, rozgałęziona i owłosiona przylegającymi, miękkimi włoskami. Liście odziomkowe na długich ogonkach, dłoniasto 5-dzielne, pocięte na długie, ząbkowane łatki. Liście łodygowe są siedzące, 3-dzielne, z odcinkami równowąsko lancetowatymi. Kwiaty żółte, promieniste. Żółtawozielony kielich złożony z 5 działek, korona z 5 błyszczących płatków, liczne pręciki i słupki ułożone w linii spiralnej. Owoce jednonasienne, gładkie niełupki z krótkim dzióbkiem.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne. Kwitnie najintensywniej od maja do lipca, ale kwiaty pojawiać się mogą do jesieni włącznie. Pręciki dojrzewają stopniowo, poczynając od zewnętrznych. Gdy zaczną dojrzewać pręciki wewnętrzne, ich nitki wydłużają się i wyginają do środka, tak, że ich pyłek wysypuje się na znamiona słupków. Dzięki takim mechanizmom roślina zabezpiecza się z początku przed samozapyleniem, preferując zapylenie krzyżowe, gdyby jednak do niego nie doszło, wówczas zapewnia sobie możliwość samozapylenia. Preferuje gleby wilgotne, gliniaste i żyzne, zasobne w związki azotu. Rośnie na łąkach, pastwiskach i przydrożach. Roślina trująca; jak wszystkie jaskry zawiera ranunkulinę i jest trujący. Bydło nie zjada go. W sianie (wysuszony) traci własności trujące.

Roślina lecznicza: Wywar z liści był w ludowej medycynie używany przeciw wypryskom skórnym. Roślina ozdobna. Odmiana R. acris 'Multiplex' opisana po raz pierwszy w zielniku z 1480 r. W przeciwieństwie do gatunku dorasta tylko do ok. 60 cm. Tworzy kuliste pełne kwiaty, pozbawione pręcików i słupka, które przekształciły się w płatki korony, dlatego nie zawiązuje nasion. Również kultywar 'Flore Plena' ma pełne, złotożółte kwiaty. Rozmnażanie tylko wegetatywne przez podział starszych kęp. Kwiaty cięte trwałe dzięki kolejno rozwijającym się pąkom na rozgałęzieniach bocznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-05-23 12:48:17]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76710237. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.