Wirtualny atlas roślin: Mydlnica lekarska / Saponaria officinalis

Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny goździkowatych. Naturalny obszar jej występowania to Europa, Azja i Afryka Północna, ale roślina rozprzestrzeniła się także w innych rejonach świata. W Polsce jest pospolita na niżu, jest też uprawiana.

Łodyga prosto wzniesiona, naga, walcowata, górą widlasto rozgałęziona, szorstka, nieco owłosiona. Wysokość 30–80 cm. Pod ziemią roślina posiada długie, walcowate, rozgałęzione, czołgające się kłącze z licznymi korzeniami. Liście ulistnienie naprzeciwległe. Liście o długości 5–6 cm eliptyczne lub podługowate, zaostrzone, nagie lub nieco owłosione, z szorstkimi brzegami, trójnerwowe. Dolne krótkoogonkowe, górne siedzące i nieco zrośnięte nasadami. Kwiaty dość duże (do 2 cm średnicy), różowe lub białe, wyrastają pęczkami na długiej szypułce z kątów liści i na wierzchołku łodygi, tworząc wierzchotkę dwuramienną. Kwiaty są 5-krotne, na krótkich szypułkach. Kielich zielony lub czerwonawy, owłosiony, walcowaty z 5 ząbkami. Ma długość 2-2,5 cm. Płatki korony są na szczycie wycięte. Owoc jajowata torebka.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: aluwialne tarasy, przydroża, zbocza, miedze, świetliste zarośla. Roślina ruderalna. Jest również rośliną wskaźnikową podłoża żwirowatego, kamienistego lub piaszczystego. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Senecion fluviatilis. Przedprątne kwiaty wieczorem wydzielają zapach zwabiając motyle nocne-ćmy, które je zapylają. Kwitną od czerwca do września. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina trująca. Duże dawki saponin zawartych w kłączach i korzeniach mydlnicy po doustnym spożyciu drażnią żołądek i jelita, powodują wymioty, biegunki. Nie wolno też okładać ran preparatami mydlnicy. Zwierzęta nie jedzą tej rośliny – jest dla nich również trująca.

Roślina lecznicza Surowiec zielarski : kłącze z korzeniami (Radix Saponariae) zawiera ok. 5% saponin, glikozydy, węglowodany, sole mineralne. Działanie : wykrztuśne, pobudzające czynności żołądka i trzustki, żółciopędne. Unieszkodliwia cholesterol, ułatwia wchłanianie związków trudno przyswajalnych przez organizm (np. sole żelaza, wapnia). Używana jest też w zapaleniach oskrzeli i tchawicy, przy kaszlu. Używana jest w postaci odwaru. Musi być stosowana pod kontrolą lekarza. Dawniej odwary spożywane były doustnie jako odtrutka po ukąszeniu przez węże. Zbiór i suszenie : wykopuje się kłącza z korzeniami jesienią, myje, tnie na mniejsze kawałki i suszy w temperaturze ok. 50 °C. Roślina kosmetyczna Stosowana jest w kosmetyce do wytwarzania niektórych past do zębów, szamponów, maseczek. Dawniej odwarów z korzeni mydlnicy używano do mycia i prania. Opisywane są jako skuteczne – pienią się obficie i swoimi własnościami przewyższają mydła, gdyż nie niszczą skóry i nie powodują alergii u ludzi uczulonych na mydło. Mydlnica używana była szczególnie do prania jedwabi i innych delikatnych tkanin, np. koronek itp.. Wytwarzano z niej dawniej mydlik, używany także do odtłuszczania wełny. Roślina ozdobna Roślina ozdobna uprawiana głównie ze względu na swoje kwiaty. Szczególnie nadaje się na rabaty i do ogrodów naturalistycznych. Inne zastosowaniaNasiona mydlnicy używane były do trucia ryb. Wyciąg z mydlnicy używany bywa do przyprawiania chałwy.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2022-01-09 01:17:50]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=65877350. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.