Wirtualny atlas roślin: Gorczyca polna / Sinapis arvensis

Gorczyca polna, ognicha (Sinapis arvensis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych. Znana też jako gorczyca świrzepa.

Łodyga ciemnozielona lub purpurowo nabiegła, wzniesiona, ulistniona, owłosiona pojedynczymi, szczecinkowatymi włoskami Ma wysokość do 60 cm, jest pojedyncza, lub górą rozgałęziona. Liście liście dolne w zarysie lirowate, duże, na ogonkach i nieco szorstkie. Górne liście łodygowe wydłużone, brzegiem zatokowo ząbkowane, nagie, często siedzące, gładkie. Kwiaty żółte, o średnicy do 15 mm, zebrane w szczytowe grono. Mają 4 wąskoeliptyczne działki kielicha, które podczas kwitnienia odginają się pod kątem prostym. Po działkach najłatwiej można ją rozróżnić od podobnego gatunku rzodkwi świrzepy, która ma działki przylegające. Płatków korony 4, są szerokoeliptyczne, zwężające się w paznokieć. Pręcików jest 6: 4 dłuższe i 2 krótsze. Słupek jeden, zawierający 8-13 zalążków. Owoc czterokanciasta łuszczyna z płaskim dzióbkiem 2-3 krotnie dłuższym, niż klapy. Przylega do osi owocostanu. Długość łuszczyny do 1 cm, długość szypułki mniej niż 0,5 cm. Nasiona w jednym rzędzie, kuliste, o barwie czarnobrunatnej lub czerwonobrunatnej i powierzchni bardzo drobno siateczkowanej. Jedna roślina wytwarza około tysiąca nasion.

Biologia i występowanie

Pierwotny obszar występowania to Afryka Północna (Algieria, Libia, Maroko, Tunezja), niemal cała Europa i znaczna części Azji (Azja Zachodnia, Środkowa, Syberia, Kaukaz, Pakistan). Jako gatunek introdukowany rozprzestrzenił się na tych kontynentach także poza obszarem swojego rodzimego występowania, pojawił się również na innych kontynentach i niektórych wyspach. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym; poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na licznych wyspach. Na półkuli północnej sięga po Grenlandię i archipelag Svalbard, na południowej występuje na wyspach wokół Antarktydy. W Europie jest archeofitem występującym już w neolicie. Pierwsze jej znaleziska w Polsce pochodzą z początków epoki żelaza. Obecnie w Polsce jest gatunkiem bardzo pospolitym, w górach jest rzadszy. Rozwój Roślina jednoroczna. Roślina miododajna, owadopylna, zapylana przez błonkówki, przy niesprzyjającej dla owadów pogodzie także samopylna. Roślina ruderalna. Rośnie na polach, miedzach, ugorach, przydrożach, wysypiskach śmieci. Preferuje gleby gliniaste, żyzne i bogate w wapń (roślina wskaźnikowa gleb zasobnych w wapń). Na glebach piaszczystych występuje rzadko. Nasiona długo zachowują zdolność kiełkowania – do 35 lat, są wrażliwe na ujemne temperatury, dlatego też chwast ten występuje głównie w zbożach jarych. Nasiona kiełkują nieregularnie, siewki pojawiają się przez cały rok. Fitosocjologia Gatunek charakterystyczny dla klasy Stellarietea mediae. Roślina lekko trująca Domieszka tego chwastu w paszy dla koni i bydła powoduje pogorszenie jakości mleka, a nawet zatrucie zwierząt. Oddziaływania międzygatunkowe Na gorczycy polnej pasożytują niektóre gatunki grzybów i organizmów grzybopodobnych: Albugo candida, Erysiphe cruciferarum, Leptosphaeria maculans, Hyaloperonospora brassicae, Mycosphaerella capsellae. Zmienność Wyróżnia się jedną odmianę: Sinapis arvensis L. var orientalis. Charakteryzuje się owłosionymi łuszczynami. Angielscy naukowcy stwierdzili przypadki krzyżowania się uprawianych roślin transgenicznych (rzepaku) z dziko rosnącą gorczycą polną. Genetyka Liczba chromosomów 2n = 18.

Dawniej z nasion gorczycy polnej wytwarzano olej i musztardę (obecnie używa się do tych celów głównie gorczycy białej i gorczycy czarnej). Młode i nierozwinięte jeszcze kwiatostany parzone przez kilka minut są jadalne i mają dobry smak. Czasami bywa uprawiana w uprawach ekologicznych na nasiona wykorzystywane do niszczenia niektórych szkodników (np. slimaków). Dawniej była wykorzystywana w lecznictwie, np. do łagodzenia dolegliwości spowodowanych przez nieżyt żolądka. Obecnie nie jest już używana do tego celu, w większych ilościach jest bowiem trująca.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2024-03-09 02:03:05]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=72985956. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.