Urdzik karpacki Soldanella carpatica

Urdzik karpacki (Soldanella carpatica), zwyczajowo nazywany jaślinkiem – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. Jest endemitem zachodniokarpackim. Występuje głównie w Tatrach i na Babiej Górze, za to jest tam bardzo pospolity. Nieliczne stanowiska znajdują się także na Pilsku, Policy, w Gorcach i w Pieninach.

Łodyga pojedyncza, wzniesiona, dość gruba łodyga kwiatowa, o czerwonawym zabarwieniu. Osiąga wysokość 5-20 cm i jest nieulistniona (głąbik). Liście zimozielone, okrągławosercowate liście odziomkowe, o średnicy do 3 cm, skórzaste, grube, przeważnie całobrzegie, czasami tylko słabo karbowane. Górą ciemnozielone, spodnia strona często czerwonawo-fioletowa, osadzone na długich ogonkach. Kwiaty na szczycie łodygi kwiatowej wyrastają 1-3 pojedyncze kwiaty, zwisające na długich, gruczołkowatych szypułkach. Mimo niewielkich rozmiarów są z daleka widoczne, dzięki swojej jasnofioletowej, czasami biskupiofioletowej barwie. Trafiają się też okazy o białych kwiatach (rzadko). Kielich złożony z 5 czerwonawych, podłużnotrójkątnych ząbków o nierównej długości, dołem zrośniętych. Korona lejkowata, zrosła, ale pocięta więcej niż do połowy na drobniutkie frędzelki. 5 pręcików jest przyrośniętych nitkami do korony na 1/3 swojej długości. Pomiędzy pręcikami występują łuskowate prątniczki. Słupek z pałeczkowatym znamieniem ma bardzo długą, wystającą poza koronę kwiatu, cienką szyjkę. Owoc w czasie dojrzewania zwisłe szypułki wyprostowują się. Na ich szczycie znajduje się jajowata torebka, otwierająca się wieczkiem od góry, zawierająca drobne, czarne nasiona.

Biologia i występowanie

Bylina. Kwitnie od kwietnia do lipca, jest owadopylna. Liście rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Fotosyntezę, niezbędną do rozwoju rośliny zapewniają zeszłoroczne, zimozielone liście. Siedlisko: lasy, zarośla, hale, skały, murawy, piargi, zbocza gór, wyleżyska. Roślina górska. Ma duży pionowy zasięg, bo występuje od podnóża gór, aż po szczyty Tatr, zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym. Tworzy mieszańce z urdzikiem górskim (Soldanella montana).

Czasami uprawiany jako roślina ozdobna. Jest dość trudny do uprawy.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-12-19 00:28:19]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=65612493. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

  • cechy kwiatów
    • pora kwitnienia
      • kwiecień
      • maj
      • czerwiec
      • lipiec
    • barwa kwiatów
      • płatki białe
      • płatki czerwone
      • płatki fioletowe
  • cechy liści
    • kształt blaszki
      • liście sercowate
  • cechy owoców
    • rodzaj owoców
      • suche
        • torebki
    • kolor owoców
      • czarne
  • ogólne
    • roślina ozdobna
    • roślina użytkowa
    • bylina
    • roślina górska
    • tworzy mieszańce
    • endemit zachodniokarpacki
  • cechy łodygi
    • wygląd łodygi
      • łodyga wzniesiona
  • siedlisko
    • zarośla
    • murawy
    • Tatry
    • góry