Wirtualny atlas roślin: Gwiazdnica wielkokwiatowa / Stellaria holostea

Gwiazdnica wielkokwiatowa (Stellaria holostea L. ≡ Rabelera holostea (L.) M.T.Sharples & E.A.Tripp) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Tradycyjnie zaliczany do rodzaju gwiazdnica Stellaria, ale w drugiej dekadzie XXI wieku odkryto jego odległe tylko pokrewieństwo z tym rodzajem i w efekcie wyodrębniono w osobny, monotypowy rodzaj Rabelera. Gatunek występuje dziko w Europie, północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję) i w zachodniej Azji (od Turcji, przez Iran po Afganistan, poza tym w Kazachstanie i zachodniej Syberii). W Polsce gatunek jest na ogół pospolity, lokalnie bywa rzadszy np. na północnym Mazowszu. Jest byliną związaną z żyznymi lasami liściastymi.

Pokrój roślina zielna, tworzy luźne płaty. Wytwarza zarówno łodygi kwiatowe, jak i płonne. Łodyga kłącze cienkie, czołgające się. Łodygi czterokanciaste, o szorstkich kantach. Płonne krótkie, a kwiatowe osiągają wysokość do 10–40 cm, rzadko do 60 cm, rozwidlając się do trzech razy. Liście naprzeciwległe, wąskolancetowate, ostro zakończone, u nasady nieco zrośnięte, siedzące, sztywne, o szerokości 5–7 mm, długości 40–70 mm (rzadziej do 115 mm), barwie trawiastozielonej. Brzeg blaszki i nerw środkowy od spodu liścia jest szorstki. Kwiaty obupłciowe, zebrane w luźne kwiatostany – skąpokwiatowe wierzchotki dwuramienne. Szypułki kwiatowe cienkie, delikatnie owłosione, długie i odstające. Kielich o jajowatolancetowatych, zaostrzonych i zielonych działkach. Korona składa się z 5 białych płatków do połowy wyciętych, osiągających od 6 do 12 mm (rzadziej do 18) długości – są ok. dwa razy dłuższe od działek. Pręcików jest 10. Pojedynczy słupek z trzema szyjkami i znamionami. Owoce kulistawe torebki otwierające się sześcioma klapami. Początkowo zielone, po otwarciu brunatniejące. Nasiona brązowe do ciemnopurpurowych o średnicy 1–3 mm. Łupina nasienna pomarszczona, wzdłuż czterech brzegów brodawkowata.

Biologia i występowanie

Bylina, chamefit. W środkowej Europie rośnie od niżu po wyżyny, rzadko na pogórzu (w polskich górach sięga do 770 m w Tatrach, 520 m w Gorcach i 1350 m w Bieszczadach). Roślina leśna, występująca głównie w lasach liściastych: dębowo-grabowych, bukowych i nadrzecznych olszynach. Zasiedla także zarośla, żywopłoty, obrzeża lasów oraz łąki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion, zespołu grądu subatlantyckiego (Ass. Stellario-Carpinetum). Preferuje gleby gliniaste, próchnicze, które nie zawierają dużo wapnia. Kwitnie stopniowo od końca kwietnia do początku czerwca, zapylana jest przez owady. Kwiaty są przedprątne, co utrudnia samozapylenie, jednak gdy nie nastąpi zapylenie krzyżowe, którego dokonują owady, roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem i wytworzyć nasiona. Kwiaty na noc oraz podczas deszczowej pogody zamykają się, chroniąc słupek i pręciki. Nasiona rozprzestrzeniane są przez wiatr.

Rośliny tego gatunku bywają uprawiane jako ozdobne. Wymagają próchnicznej, żyznej i lekko kwaśnej gleby. Rozmnażane są z nasion lub przez sadzonki.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-05-23 12:51:14]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=76397315. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.