Wirtualny atlas roślin: Smotrawa okazała / Telekia speciosa

Smotrawa okazała (Telekia speciosa) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Opisana została przez niemieckiego botanika Johanna Ch. G. Baumgartena. Łacińska nazwa rodzaju nadana została dla uczczenia węgierskiego arystokraty z Siedmiogrodu, hrabiego Sámuela Telekiego (1739-1822), który wspierał badania J. Ch. G. Baumgartena. Drugi człon nazwy "speciosa" oznacza "nadobna, okazała".

Łodyga wzniesiona, gruba, o wysokości 1-2 m, górą rozgałęziająca się. Jest krótko i miękko owłosiona, czasami czerwonawo-brunatno nabiegła. Liście ulistnienie skrętoległe. Liście pojedyncze, bardzo duże, pojedynczo lub podwójnie piłkowane. Dolne i średnie wyrastają na krótkich ogonkach i są sercowatojajowate, ostro zakończone, górne mają jajowaty lub podłużny kształt i są siedzące lub prawie siedzące. Na wierzchniej stronie są nagie, na spodzie miękko owłosione. Kwiaty zebrane w 2-8 bardzo dużych koszyczków (o średnicy 5-6 cm). Listki okrywy mają odgięty szczyt i dachówkowato zachodzą na siebie. Kwiaty w koszyczkach są ciemnożółte. Brzeżne kwiaty języczkowe mają szerokość ok. 1 mm i są dwukrotnie dłuższe od okrywy.

Biologia i występowanie

Występuje w Azji Zachodniej i na Kaukazie oraz we wschodniej, środkowej i południowej Europie. W Polsce dziko rośnie tylko w Bieszczadach Zachodnich po Lesko, poza tym jest uprawiana i często dziczejąca. We florze Polski jest kenofitem. W Tatrach jako zdziczała z uprawy występuje np. w dolnej części Doliny Kościeliskiej. Kwiat smotrawy okazałej jest symbolem wschodniosłowackiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Wyhorlat (słow. CHKO Vihorlat) i widnieje w jego znaku. Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n = 20. Rośnie nad potokami, w zaroślach, na zrębach.

Roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty, do obsadzania zbiorników wodnych lub do ogrodów naturalistycznych. Rozmnaża się ją przez podział bryły korzeniowej jesienią lub wiosną, albo przez wysiew nasion. Może rosnąć w pełnym słońcu, jednak wówczas podczas kwitnienia wymaga podlewania, gdyż mogą jej na upale więdnąć kwiaty, lepiej uprawiać ją w półcieniu. Jest odporna na choroby i szkodniki i jest rośliną ekspansywną. Roślina lecznicza. Ma własności lecznicze.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2021-03-28 05:37:30]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=62822479. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

dr Henryk Różański. Smotrawa okazała. [dostęp 2010-01-21].
Encyklopedia roślin ogrodowych. Smotrawa okazała. [dostęp 2010-01-21].
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.