Wirtualny atlas roślin: Smotrawa okazała / Telekia speciosa

Smotrawa okazała (Telekia speciosa (Schreb.) Baumg.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych z monotypowego rodzaju smotrawa Telekia. Naukowa nazwa rodzaju upamiętnia węgierskiego arystokratę z Siedmiogrodu, hrabiego Sámuela Telekiego (1739–1822), wspierającego badania J.Ch.G. Baumgartena, który opisał ten gatunek. Drugi człon nazwy naukowej speciosa oznacza „nadobna, okazała”.

Łodyga wzniesiona, gruba, o wysokości 1–2 m, górą rozgałęziająca się. Jest krótko i miękko owłosiona, czasami czerwonawo-brunatno nabiegła. Liście ulistnienie skrętoległe. Liście pojedyncze, bardzo duże, pojedynczo lub podwójnie piłkowane. Dolne i średnie wyrastają na krótkich ogonkach i są sercowatojajowate, ostro zakończone, górne mają jajowaty lub podłużny kształt i są siedzące albo prawie siedzące. Na wierzchniej stronie są nagie, na spodzie miękko owłosione. Kwiaty zebrane w 2–8 bardzo dużych koszyczków (o średnicy 5–6 cm). Listki okrywy mają odgięty szczyt i dachówkowato zachodzą na siebie. Kwiaty w koszyczkach są ciemnożółte. Brzeżne kwiaty języczkowe mają szerokość ok. 1 mm i są dwukrotnie dłuższe od okrywy. Owoce nagie niełupki o długości 5–6 mm. Puchu kielichowego brak – kielich zredukowany jest do błoniastego rąbka.

Biologia i występowanie

Gatunek występuje w południowo-wschodniej i wschodniej Europie oraz na Kaukazie i w Azji Mniejszej. Jako gatunek introdukowany rośnie w północnej, środkowej i zachodniej Europie, na Syberii oraz Dalekim Wschodzie. We florze Polski gatunek jest zadomowionym kenofitem – rośnie zdziczały jako uciekinier z upraw m.in. w Tatrach w dolnej części Doliny Kościeliskiej. Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n = 20. Rośnie w lasach i zaroślach nadrzecznych oraz na ich obrzeżach.

Roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty, do obsadzania zbiorników wodnych lub do ogrodów naturalistycznych. Rozmnaża się ją przez podział bryły korzeniowej jesienią lub wiosną, albo przez wysiew nasion. Może rosnąć w pełnym słońcu, jednak wówczas podczas kwitnienia wymaga podlewania, gdyż mogą jej na upale więdnąć kwiaty, lepiej uprawiać ją w półcieniu. Jest odporna na choroby i szkodniki i jest rośliną ekspansywną.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2025-03-28 14:06:33]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=75760307. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.