Wirtualny atlas roślin: Lipa srebrzysta / Tilia tomentosa

Lipa srebrzysta, lipa węgierska (Tilia tomentosa Moench) – gatunek drzewa należący do rodziny ślazowatych. Występuje na Półwyspie Bałkańskim, w Europie Środkowej, w Europie południowo-zachodniej i w Turcji. Północna granica jej zasięgu biegnie od Chorwacji do ujścia Dunaju. Drzewa rosnące na południowym obszarze naturalnego rozmieszczenia uważane są przez niektórych botaników za gatunek odrębny – lipę długoogonkową (T. petiolaris), różniącą się dłuższym ogonkiem liściowym i nieco żeberkowanymi owocami.

Liście koliście sercowate, długości 4-5 cm, ciemnozielone od góry, od spodu biało filcowane (włoski gwiaździste), brzeg blaszki liściowej podwójnie piłkowany, jesienią żółte, zimą opadają. Kwiaty żółtawe, zebrane po 5-10 w zwisających gwiaździsto owłosionych wierzchotkach. Pokrój duże drzewo liściaste, osiągające wysokość do 30 m. Korona szerokości 15-20 m jest regularna, początkowo szerokostożkowata, później zamknięta, jajowato sklepiona do kulistej. Kora srebrzystoszara, podłużnie, płytko bruzdowana. Kora pozostaje gładka do późnego wieku drzewa. Gałązki pokryte szarym kutnerem. Owoc orzeszek, twardy, o średnicy 6-8 mm, kulisty, filcowato owłosiony szarym kutnerem, słabo żeberkowany.

Biologia i występowanie

Siedlisko: stanowiska słoneczne, odporna na mrozy, ciepłolubna, w lecie dobrze znosi suszę lepiej niż inne lipy, odporna na warunki miejskie, stosunkowo odporna na przemysłowe zanieczyszczenie powietrza, na choroby i owady. Chociaż jest gatunkiem cienioznośnym, wymaga większego nasłonecznienia niż lipy drobnolistna i szerokolistna. Kwitnie późno, lipiec – początek sierpnia.
Lipa srebrzysta wchodzi w skład lasów dębowych wraz z grabem pospolitym i kasztanowcem białym. Najczęściej można ją spotkać w suchych górzystych rejonach, na terenach krasowych wraz z jesionem mannowym. Na zachodzie i południu spotyka się ją w lasach bukowych na wysokości 1200 m n.p.m. W 1767 r. sprowadzona do Europy, obecnie rośnie na północy Niemiec i w Wielkiej Brytanii.

Roślina ozdobna: często sadzona w parkach, a także przy domach, drogach i alejach. W Polsce sadzona w parkach i pasach ochronnych.
Z drewna wypala się węgiel drzewny stosowany w lecznictwie.
Roślina miododajna, aczkolwiek uważana jest za gatunek trujący dla pszczoły miodnej i trzmieli.
Sztuka kulinarna: z kwiatostanów lipy można przyrządzać wartościową herbatę, z nasion można otrzymywać bardzo dobry olej jadalny, jednak szybko jełczejący.
Jej miękkie drewno ma zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne na wyroby tokarskie. Z drewna lipowego wykonano np. ołtarz Wita Stwosza i liczne rzeźby w kościołach. Wykonuje się z niego okleiny, zapałki, przyrządy kreślarskie, zabawki, modele i formy odlewnicze. Nie nadaje się w budownictwie na elementy zewnętrzne.
Z jej łyka wytwarza się plecionki i maty.
Wykorzystuje się ją do wytwarzania preparatów kosmetycznych.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2019-09-01 22:54:20]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=57199569. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-24].
Helmut Pirc, Maria Kaczorowska: Drzewa od A do Z. Warszawa: Klub dla Ciebie, 2006. ISBN 83-7404-323-7.
Eva Dreyer, Helena Terpińska-Ostrowska, Wolfgang Dreyer: Drzewa i krzewy : szybkie i proste rozpoznawanie gatunków. Warszawa: Delta W-Z, 2005. ISBN 83-7175-381-0.
Jaromir Pokorny: Drzewa znane i mniej znane. Leksykon przyrody. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992. ISBN 83-7066-379-6.
Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
Toksyczność lipy węgierskiej. apiweb.pl. [dostęp 2016-06-11].
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-02].
Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.